Kondromalazi patella (koşucu dizi)

Diz kapağının alt tarafındaki dokunun yani kıkırdağın yumuşaması veya parçalanmasıyla ortaya çıkan kondromalazi patella rahatsızlığı, diz ve uyluk kemiğinin birbirine sürtünmesine neden oluyor. Kıkırdak tabakasındaki bozulmadan kaynaklanan bu sürtünme, dayanılmaz diz ağrıları ve dizde gıcırdama hissine sebebiyet verebiliyor. Halk arasında koşucu dizi olarak da adlandırılan kondromalazi patella semptomlarını kontrol altına almak için ilk etapta istirahat, soğuk uygulama, dizlik kullanımı ve egzersizlerle diz çevresindeki kasları kuvvetlendirilmesi öneriliyor. Memoral Şişli Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. İlknur Saral, kondromalazi patella rahatsızlığının nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.  

Kondromalazi patella nedir?

Diz kapağı kıkırdağındaki yumuşama olarak da tanımlanan kondromalazi patella, halk arasında koşucu dizi olarak adlandırılır. Diz kapağı alt tarafında bulunan kıkırdaktaki yumuşama, parçalanma ya da bozulmaya bağlı diz ile uyluk kemiği birbirine sürtünür. Bu sürtünme hastanın dizinde ağrılara ve gıcırdama hissine neden olur.

Kondromalazi patellanın nedenleri nedir?

Kondromalazi patella rahatsızlığının başlıca nedeni, diz kapağının hareketinde bozukluklar oluşmasıdır. Bu hareket bozukluğu doğumsal veya gelişimsel olarak kemiklerin dizilimdeki bozukluklar nedeniyle ortaya çıkabileceği gibi, uyluğun ön ve arka tarafındaki kasların zayıf olması ya da uyluğun iç ve dış tarafındaki kaslar arasındaki dengesizlikler diz kapağında hareket sorunlarına yol açabilir. Yine uyluğun dış yan kısımdaki iliotibial bandın fazla gergin olması, buna karşın kuadriseps kasının iç yan parçasının zayıflığı söz konusudur. Koşma, zıplama, kayak gibi hareketlere bağlı tekrar tekrar diz kapağının aşırı strese maruz kalması ya da diz kapağına gelen ani bir travma da kondromalazi patella sebebi olabilir.

Kondromalazi patella belirtileri nelerdir?

Kondromalazi patella rahatsızlığının en önemli belirtisi tipik olarak dizin ön tarafında ağrı şikayetlerinin oluşmasıdır. Dizi büküp açarken sürtünme hissi veya çıtırtı sesleri gelebilir. Uzun süre oturunca veya diz üzerine fazla yük bindiren aktiviteler sırasında ağrı kötüleşebilir. Merdiven ve yokuş inmek genelde daha ağrılı olur.

Kondromalazi Patella nasıl teşhis edilir?

Kondromalazi patella rahatsızlığının teşhisinde öncelikle fizik muayene gerekir. Teşhis için önemli olan fiziki muayene ile dizde şiş ve hassas bölgeler olup olmadığıdır. Diz kapağının uyluk kemiğine göre yerleşimi de kontrol edilir. Röntgen filmi ile kemik hasarı ve diz kapağı yerleşimi incelenebilir. Kıkırdak hasarı açısından MR (manyetik rezonans) görüntüleme yapılabilir.

Kondromalazi Patellanın tedavisi nelerdir?

Kondromalazi patella rahatsızlığının tedavisinde amaç öncelikle diz kapağının maruz kaldığı stresi azaltmaktır. Şikayetlerin kısa bir sürede ani şiddette arttığı durumlarda istirahat, soğuk uygulama (birkaç gün, günde 4-5 kez, 15’er dakika) ve dizlik kullanımı uygulanabilir.  Birkaç hafta non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir Bu ilaçlar ağrı kesici olmaları yanında ödem azaltıcı etki de göstermektedir.

Kondromalazi patella rahatsızlığının tedavisinde egzersiz ile diz çevresi kaslarının kuvvetlendirilmesiyle dizin stabilitesi artar. Uyluğun ön-arka ve iç-dış kısmında yer alan bu kasların birbirini dengeleyecek kuvvet ve esneklikte olması, diz kapağının normal dizilimde hareket edebilmesi için gereklidir. Fazla yüklenme yapmadan kasları kuvvetlendiren yüzme, egzersiz bisikleti gibi sporlar tercih edilebilir. Yine özel bantlama teknikleri (kinezyoteyp vb) ile diz kapağı yerleşimi düzeltilebilir. Dizlik ve tabanlık gibi ortezler kullanılabilir. Rejeneratif tıp yöntemlerinden PRP, kök hücre enjeksiyonları kıkırdak dokunun kendini onarmasına yardımcı olabilir. Eğer ameliyatsız yöntemlerden sonuç alınamazsa diz kapağının tutan bazı bağların gevşetilmesi, kıkırdak yüzey düzensizliklerini giderecek şekilde tıraşlama yapılması, kıkırdak doku grefti gibi çeşitli cerrahi yöntemler uygulanabilmektedir.

Kondromalazi patella sık sorulan sorular 

Kondromalazi patella evreleri nelerdir?

Kondromalazi patella rahatsızlığına neden olan diz kapağı kıkırdağındaki hasarlanma veya yumuşama bağlı olarak 4 evreye ayrılır. Bu evreler şunlardır;

• Kondromalazi patella evre 1: Diz kapağı altındaki kıkırdağın yumuşamasına bağlı olarak oluşan rahatsızlık kondromalazi patella rahatsızlığının yeni başladığının yani ilk evresinin göstergesidir.  
• Kondromalazi patella evre 2: Kıkırdak yumuşaması ile beraber kıkırdak yüzeyinde düzensizleşme oluşmaya başlamıştır. Kondromalazi patella rahatsızlığının biraz daha ilerlediğini gösterir.
• Kondromalazi patella evre 3: Kıkırdak yapıda incelme ve bozulma bulguları daha belirginleştiği evresidir. 
• Kondromalazi patella evre 4: Kıkırdağın büyük kısmı bozulmuş ve yer yer altta kalan kemik doku açığa çıkmıştır. Bunun sonucunda diz hareketleri sırasında kemik yüzeyler birbirine sürtünür.

Kondromalazi patella için kimler risk altındadır?

Kondromalazi patella geliştirmene neden olan diz kapağındaki hareket bozuklukları doğumsal ya da gelişimsel dönemlerde oluşabilmektedir. Risk taşıyan gruplar şöyle sıralanabilir:

• Fazla kilolu olanlar
• Diz kapağı ve bu bölgeye yakın yaralanmaları olan kişiler
• Koşucular, futbolcular, bisikletçiler veya sık egzersiz yapanlar
• Kadınlar ( Kadınlar erkeklerden daha fazla risk altındadır)

Kondromalazi Patella fizik tedavi ve rehabilitasyon desteği ile geçer mi?

Başlangıç düzeyindeki kıkırdak zedelenmeleri zaman içinde kendi kendine iyileşebilir. İyileşme birkaç hafta kadar kısa sürebilir ya da bazen sorun yıllarca devam edip kronikleşebilir. Kondromalazi patellanın her evresinde fizik tedavi ve rehabilitasyon özellikle kişiye göre düzenlenmiş egzersiz programları etkilidir.

Kondromalazi Patella erkeklerde mi kadınlarda mı çok görülür?

Kadınlarda erkeklere göre daha sık ortaya çıkar. Bunun nedeni kadınlarda kas kütlesinin daha az olması olabilir. Özellikle gençler risk altındadır. Boy uzaması döneminde kemikler ve kaslar hızla uzar; bu da geçici kas dengesizliğine yol açabilir. Yoğun antrenman yapan sporcularda örneğin koşucular, futbolcular ve bisikletçilerde ortaya çıkabilir. Yine koşma, çömelme, zıplama içeren tüm sporlarda oluşabilir. Obezitede diz daha fazla baskıya maruz kaldığından risk artar.