İTP Hastalığı Nedir? Neden Olur, Belirtileri Nelerdir?

İTP (immün trombositopenik purpura) hastalığı, bağışıklık sisteminin kendi trombositlerine saldırarak onları yok etmesi sonucunda kandaki trombosit düşüklüğü ile karakterize olan nadir bir otoimmün hastalıktır. İTP hastalığı, kanın pıhtılaşmasını azaltarak çeşitli kanama risklerine yol açabilir. Hafif vakalarda hastalar, belirgin semptomlar yaşamazken şiddetli vakalarda ciltte morluk, diş eti ve burun kanamaları yaygın olarak görülür. İTP hastalığının tedavi sürecinde bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılarak trombosit seviyesinin artışı hedeflenir. 

İTP Hastalığı Nedir?

İTP hastalığı, bağışıklık sisteminin normal kan pıhtılaşması için gerekli olan trombositleri yok ettiği bir kanama bozukluğudur .

Normalde vücudu enfeksiyonlara ve zararlı etkenlere karşı koruyan bağışıklık sistemi, İTP kan hastalığı sırasında trombositleri, yani kan pulcuklarını bir tehdit olarak görüp yok eder. MPV testi sonucunda trombosit sayısının belirgin biçimde azaldığı ve vücudun kanama riskine yatkın hale geldiği görülür.

İTP hastalığında özellikle ciltte kırmızı-mor renkte döküntüler, kolayca gelişen morluklar ve vücutta kanamalar oluşur. Ancak hastalığın belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazıları hafif semptomlarla seyredebilirken bazılarında daha belirgin ve ciddi kanama eğilimi görülebilir. Bu nedenle düzenli hekim takibi, doğru tanı ve etkin tedavi yöntemleri büyük önem taşır.

Çocuklarda görülen İTP hastalığı ise genellikle geçici bir süreç olup çoğunlukla bir yıl içinde iyileşme eğilimi gösterir. Ancak yetişkinlerde hastalık bazen daha kronik bir hal alabilir ve tedaviye yanıt süresi uzayabilir.

İTP hastalığının tedavi sürecinde bağışıklık sisteminin düzenlenmesi amaçlanır. İlaç tedavisi, kortikosteroidler veya bağışıklık sistemini baskılayıcı diğer tedavi seçenekleri ile süreç desteklenebilir. Kronikleşen durumlarda hastaların moral ve motivasyonunu yüksek tutması, yaşam kalitesini artırmaya yönelik adımlar da önem taşır. 

İTP Hastalığı Neden Olur?

İTP hastalığı, bağışıklık sisteminin trombositlere karşı yanlış bir tepki geliştirip onları yok etmesi sonucunda meydana gelen bir kan hastalığıdır.

Bu durumda bağışıklık sistemi, normalde kan pıhtılaşmasında görev alan trombositleri bir tehdit olarak algılar ve yok etmeye çalışır. Dolayısıyla trombosit sayısı düşer ve kanama riski artar. Bağışıklık sisteminin oluşturduğu bu tepki için genellikle viral enfeksiyonlar sorumlu tutulur. Vücutta meydana gelen viral enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin trombositlere saldırmasına yol açar.

İTP Hastalığı Belirtileri

İTP belirtileri arasında hafif morarmalar, burun ve diş eti kanamaları, deride kolay çürükler ve küçük kırmızı döküntüler yer alır. Bu belirtiler vücuttaki kan pıhtılaşma sisteminin zayıfladığını gösterir. Tedavi sürecinde öncelikle kanama riskinin seviyesine ve kan testi ile trombosit sayısına bakılır. Her İTP hastalığı tedavi gerektirmez. Genellikle trombosit sayısı çok düşük olmadıkça veya ciddi kanama bulguları olmadıkça yalnızca takip yeterlidir. Tedavi gerektiğinde bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, kortikosteroidler veya immünoglobulinler kullanılabilir. 

İTP hastalığının belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Hafif veya ciddi morarmalar
• Burun ve diş eti kanamaları
• Deride çürükler ve kırmızı döküntüler
• Kadınlarda ağır ve uzun adet kanamaları
• İç kanama
• İdrar ve dışkıda kan
• Peteşiler
• Hematom

İTP Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

İTP tanısı için öncelikle ciltte veya cildin altında kanama olup olmadığının tespiti adına fiziksel muayene yapılır. Fiziksel muayene sonrası tam kan sayımı veya periferik kan yayması testiyle de tanı desteklenebilir. Kesin tanı ile birlikte tedavi sürecine geçilir.

İTP Hastalığının Tedavisi

İTP hastalığı tedavisi genellikle bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlarla başlar. Kortikosteroidler bu tedavinin ilk aşamasında sıkça kullanılır ve bağışıklık yanıtını azaltarak trombosit sayısını artırır. Ancak uzun süreli kullanım yan etkilere yol açabileceği için dikkatli doz ayarlamaları yapılır ve gerekli görüldüğünde tedavi kesilir.

Kortikosteroidlerin etkisiz kalması durumunda, intravenöz immün globulin (IVIG) enjeksiyonları tercih edilebilir. Bu tedavi hızlı bir etki gösterse de geçici çözüm sunar. Ayrıca trombosit üretimini artırmak için romiplostim veya eltrombopag gibi ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, kronikleşmiş ve tedaviye direnç gösteren durumlarda tercih edilir. Olası yan etkiler arasında baş ağrısı, bulantı ve artan pıhtılaşma riski sayılabilir. Trombositopeni belirtileri olan hastalarda, rituximab gibi bağışıklık baskılayıcı ilaçlar da kullanılarak bağışıklık sisteminin trombositlere zarar vermesi önlenebilir. Tedavi sürecinde doktorun önerilerine uyum göstermek, sağlığı korumanın temel bir yoludur.

İTP Tedavisinin Yan Etkileri

İTP hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar, bağışıklık sistemini düzenleyerek trombosit sayısını artırmayı hedeflerken bazı yan etkilere de neden olabilir. Tedavide kullanılan kortikosteroidler, iştah artışı ve vücutta su-tuz tutulumuna yol açabilir. Bu durum kilo artışı, yüzde şişme, gövdede yağ birikimi ve kollarda, bacaklarda incelmeye neden olabilir. Kortikosteroidler ayrıca kan şekeri seviyesini yükseltebilir. Bu nedenle diyabet öyküsü olanların dikkatli olması gerekir. Tansiyon yükselmesi, deride incelme, mor çatlaklar, sivilce ve adet düzensizlikleri de kortikosteroid kullanımına eşlik edebilir. Uzun süreli kullanımda kemik erimesi, katarakt veya glokom gibi göz problemleri gelişebilir.

İntravenöz immünoglobulin (IVIG) tedavisi ise baş ağrısı, ateş, titreme ve nadiren anafilaksi gibi yan etkilere neden olabilir. Tedavi sırasında sıvı alımına dikkat etmek gerekir. Rituksimab, bağışıklık sistemini baskılar ve uygulama sırasında cilt döküntüsü, ateş ve nadiren alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Eltrombopag veya romiplostim gibi trombosit üretimini artıran ilaçlar karaciğer enzimlerinde artış ve damar tıkanıklığı riskini artırabilir. Bu ilaçların etkileri ve dozajları dikkatlice izlenmeli, tedavi sürecinde doktor gözetimi önemlidir. İlaç yan etkileri tedavinin süresi ve dozu ile doğrudan ilişkili olduğu için uygun dengeyi bulmak büyük önem taşır.

İTP Hastalığının Riski Nasıl Azaltılır?

İTP hastalığı olan kişilerde yaşam şeklinin dikkatlice düzenlenmesi, kanama riskini en aza indirgemek açısından büyük bir önem taşır. Düşük trombosit seviyesi nedeniyle bu hastalar kolayca kanamaya meyilli olur ve özellikle kafa travmaları tehlike arz eder. Bu nedenle futbol, dövüş sporları, kayak gibi travmaya açık aktivitelerden kaçınmak, yerine yürüyüş veya bisiklet gibi daha güvenli seçeneklere yönelmek tavsiye edilir. Tedavi sürecinde ilaç kullanımı da dikkat gerektirir. Birçok ilaç kanamayı tetikleyebilir. Özellikle aspirin, ibuprofen gibi ilaçlar veya ginkgo biloba gibi takviyeler trombosit fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir. İlaç ya da takviyenin kullanılmadan önce doktora danışılması şarttır.

İTP Hakkında Sık Sorulan Sorular

İTP hastalığı tehlikeli midir?

İTP hastalığında kimi vakalar kendiliğinden iyileşme eğilimi gösterirken bazı vakalarda ise kanamaların şiddetine bağlı olarak tıbbi müdahale gerekebilir.

İTP hastalığı kanser midir?

İTP iyi huylu bir hastalıktır ve kanser değildir.

İTP tedavisi ne kadar sürede etki eder?

İTP hastalığı tedavisinin etkisi iki ila altı hafta içinde gözlemlenir ve bu süre hastanın yanıtına göre değişebilir. Ancak birçok yetişkin hasta, tedavi sonlandırıldığında nüks riskiyle karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle tedavi süreci boyunca yakından takip ve gerektiğinde yeniden müdahale gerekebilir.

İTP zekayı etkiler mi?

İTP hastalığı doğrudan zekayı veya bilişsel yetileri etkilemez. Esas olarak trombosit sayısını düşürerek kanama riskini artırır. Ancak şiddetli ve uzun süreli beyin kanaması gibi komplikasyonlar nadiren oluşursa bu tür durumlar nörolojik etki yaratabilir. Genel olarak uygun tedavi ve kontrolle bu riskler minimuma indirilir.

TMS ve İTP farkları nelerdir?

TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon), beyin işlevlerini modüle etmek amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemiyken İTP hastalığı (İmmün Trombositopenik Purpura) bağışıklık sisteminin trombositleri hedef aldığı bir kan hastalığıdır. TMS, depresyon ve bazı nörolojik durumların tedavisinde uygulanırken İTP tedavisi, trombosit seviyesini güvenli bir düzeye çıkarmayı hedefler. Aralarındaki en önemli fark, TMS’nin sinir sistemi ile ilgili bir müdahale, İTP'nin ise bağışıklık ve kan sistemi hastalığı olmasıdır.

İTP diğer hastalıkları tetikler mi?

İTP hastalığı belirtileri, bağışıklık sisteminin verdiği aşırı tepkilerle ilişkilidir. Tedavi, bu tepkileri düzenlemeye yönelik stratejileri içerir. İTP hastalığı, diğer kronik hastalıkları tetikleyen bir faktör değildir. Ancak bağışıklık sistemiyle ilişkili farklı rahatsızlıklar açısından dikkatli olunması gerekir.

İTP tedavisinde ne amaçlanır?

Tedavilerde trombositleri güvenli bir seviyeye çıkararak kanama riskini azaltmak amaçlanır. Eğer ilaç tedavisi yetersiz kalırsa dalağın alınması veya bağışıklık sistemini düzenleyen başka yöntemlere başvurulabilir. İdiyopatik trombositopenik purpura (İTP) hastalığının seyri, çocuklarda genellikle iyiye gider ve çoğu vaka bir yıl içinde kendiliğinden düzelebilir. Ancak yetişkinlerde durum farklılık gösterebilir ve kronik hale gelebilir.

İTP hastalığına hangi doktor bakar?

İTP hastalığının teşhis ve tedavi süreci hematoloji bölümü doktorları tarafından yönetilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.