İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Ne İyi Gelir?

İdrar yolu enfeksiyonu, sıklıkla bağırsaktaki bakterilerin üretraya girmesi ile idrar yollarının enfekte olduğu, idrar yaparken ağrı ve yanma hissine neden olan yaygın bir enfeksiyon türüdür. İdrar yaparken yanma, kasık ve bel bölgesinde ağrı, bulanık veya kötü kokulu idrar, ani idrara çıkma ihtiyacı ve enfeksiyon ilerlediyse ateş drar yolu enfeksiyonunun neden olduğu belirtilerdir. Genellikle kendiliğinden iyileşen ancak bazı durumlarda antibiyotik tedavisi gerektiren idrar yolu enfeksiyonlarında bol su içilmesi tedavi için önemli rol oynamaktadır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?

"İYE" olarak da adlandırılan idrar yolu enfeksiyonu, üriner sistem, böbrekler, mesane veya üretranın herhangi bir yerinde E. coli başta olmak üzere bakterilerin neden olduğu, vücutta en çok görülen ikinci enfeksiyon türüdür.

Mesane enfeksiyonları böbrek enfeksiyonlarından daha yaygındır. Bakteriler üretraya girip mesaneye doğru ilerlediğinde meydana gelirler. Mesane enfeksiyonu için tıbbi terim "sistit" dir.

Bakteriler daha da yükseğe, böbreklere ulaştığında böbrek enfeksiyonları meydana gelir. Böbrek enfeksiyonu için tıbbi terim "piyelonefrit" dir. Hem mesane hem de böbrek enfeksiyonları kadınlarda erkeklerden daha yaygındır.

İdrar yolu enfeksiyonu yaşandığında, mesane ve üretra astarı kızarır ve tahriş olur. Alt karın bölgesi veya pelvik bölgede ağrı, daha sık idrara çıkma isteği, idrar yaparken yanma veya ağrı, idrarda kötü koku ve renginde anormal koyuluk, ani gelen idrara çıkma ihtiyacı hissedilmesine rağmen çok az idrar yapılabilmesi idrar yolu enfeksiyonunun en sık görülen belirtileridir.

İdrar Yolu Nedir?

İdrar yolu, vücutta idrarla ilgilenen organ grubudur. İdrar yolu şunları içerir:

• Böbrekler – Bunlar, idrar yapmak için kanı süzen fasulye şeklindeki 2 organdır.
• Mesane – İdrarı depolayan balon şeklinde bir organdır.
• Üreterler – İdrarı böbreklerden mesaneye taşıyan 2 tüptür.
• Üretra – İdrarı mesaneden vücudun dışına taşıyan tüptür.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Türleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu çeşitleri kabaca şöyle sıralanabilir.

Üretrit: İdrarı mesaneden vücudun dışına taşıyan tüpün enfeksiyona üretrit adı verilir.

Sistit: Mesanede enfeksiyon oluşması durumudur.  Çoğu zaman iltihaplanmaya mesane içindeki Escherichia coli (E.coli) adı verilen bakteriler neden olur. E.coli'nin mesaneye nasıl girdiği her zaman açık değildir, ancak bilinen bazı risk faktörleri şunlardır:

• Tuvalete gittikten sonra poponuzu arkadan öne doğru silmek, seks yapmak, doğum kontrolü için bir diyafram kullanmak
• Kabızlık ve yeterince su içmemek idrar problemlerini ağırlaştırabilir ve ayrıca sistit için risk faktörleridir.

Herkes sistit geliştirebilse de, kadınlar tarafından daha sık görülür. Tüm kadınların neredeyse yarısı yaşamları boyunca en az bir sistit epizodu yaşarlar. Yaklaşık 3 kadından 1'i 24 yaşına kadar en az bir sistit epizodu geçirmiş olacaktır. Sistit ağrılı olabilse de ciddi bir sağlık sorunundan çok can sıkıcıdır ve genellikle kendi kendine birkaç gün içerisinde geçer.

Piyelonefrit: Böbreklerin enfeksiyonudur, idrar yollarındaki anatomik bir bozukluk nedeniyle idrarın mesaneden böbreklere doğru geri kaçması nedeniyle ortaya çıkabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Neden Olur?

İdrar yolu enfeksiyonunun en yaygın nedeni bakteriler gibi mikroorganizmalardır. Ortak kullanım alanları olan havuz, deniz, hamam, sauna gibi ıslak ortamlar, genital hijyene dikkat edilmemesi, cinsel ilişki, sık partner değişikliği bakterilerine idrar yoluna girme yollarıdır. Ayrıca antibiyotik kullanımı, diyabet, yetersiz sıvı alımı ve buna bağlı yetersiz idrar çıkışı da idrar yolu enfeksiyonunun nedenleri arasında yer alır.

Vücut direncinin düşmesine neden olabilecek durumlar; kronik hastalıklar, travmalar; idrar yolu anomalileri, idrar yolu tıkanıklıkları, taş hastalıkları, kateter kullanımı, çeşitli doğum kontrol yöntemleri (diyafram gibi) ve menopoz idrar yolu enfeksiyonu da daha az karşılaşılabilen belirtilerdir.

İdrar Yolu Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu rahatsız edici bazı belirtiler yaşanmasına neden olur. Bu belirtiler arasında en yaygın olanları sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma ve ağrı, idrarda bulanıklık ve kötü koku, peniste veya vajinada akıntı ile bel ve kasık ağrılarıdır.

Genel olarak idrar yolu enfeksiyonu belirtileri şunlardır:

• İdrar yaparken ağrı veya yanma
• Normalden daha sık idrara çıkma
• Geceleri artan idrar yapma ihtiyacı
• Kasık, bel ve sırt ağrısı
• Vajinal veya penis ucu akıntısı
• Koyu renkli, kırmızımsı renkte idrar (idrarda kan bulgusu)
• İdrarda bulanık görüntü ve kötü koku
• İdrara çıkıldığı halde hala idrar varmış gibi hissetme
• Ateş
• Halsizlik
• Mide bulantısı

Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Vajina, genital ve anal bölgelerde yaşayan bakterilerin üretraya ve oradan mesaneye girmesi kadınlarda idrar yolu enfeksiyonuna neden olur. Cinsel ilişki veya halka açık tuvaletlerin kullanımı idrar yolunu enfekte eden bakterilerin bulaşmasındaki en yaygın faktördür. Karın, bel ve pelvis bölgesinde ağrı, idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, bulanık ve kötü kokulu idrar kadınlarda idrar yolu enfeksiyonunun belirtileridir.

İdrar Yolu Enfeksiyonuna Ne İyi Gelir?

İdrar yolu enfeksiyonları genel olarak antibiyotik ile tedavi edilir. Bunun yanında hafif semptomlu idrar yolu enfeksiyonlarını iyileştirmek ya da antibiyotik ile birlikte tedaviyi hızlandırmak için, yaşam ve beslenme tarzında bazı değişiklikler yapmak idrar yolu enfeksiyonuna iyi gelir. Uygulayabileceğiniz yöntemler şunlardır:

• Bol su içmek, idrarı seyreltmeye ve bakterileri temizlemeye yardımcı olacağından iyi gelir.
• Kahve, alkol ve/veya kafein içeren içecekleri azaltmak
• C vitamini vitamini alımını arttırmak
• Şekersiz kızılcık suyu içmek
• Yoğurt, kefir gibi probiyotik içerikli gıdalar tüketmek
• Mesane basıncını azaltmak için karna ısıtma yastığı kullanmak
• İdrarI tutmamak
• Kişisel temizlik ve hijyene önem vermek

Limon sıkılmış su, soğan suyu kürü, maydanoz, karbonat, kekik ve yeşil çay idrar yoluna iyi gelen bitkisel çözümler arasında yer almaktadır.

İdrar Yolları Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Sadece mesaneyi tutan, septik seyretmeyen basit idrar yolu enfeksiyonları için; genital hijyene dikkat edilmesi, bol ve sirkadyen (aralıklı-güne yayarak) sıvı alımı ve kısa süreli düşük doz antibiyotikler tercih edilmektedir. Kana yayılmış veya böbreği tutan septik idrar yolu enfeksiyonlarında ise uzun süre antibiyotik kullanımı uygundur ve hasta seyrine göre hastane yatışı ve damar içine sıvı ve yüksek doz antibiyotik tedavileri gerekebilmektedir.

Çoğu idrar yolu enfeksiyonu antibiyotik haplarla tedavi edilir. Bu haplar, enfeksiyona neden olan mikropları öldürerek çalışır. Mesane enfeksiyonunuz varsa, muhtemelen 3 ila 7 gün boyunca antibiyotik almanız gerekecektir. Böbrek enfeksiyonunuz varsa, muhtemelen daha uzun süre – belki 2 haftaya kadar antibiyotik kullanmanız gerekecektir. Böbrek enfeksiyonunuz varsa, hastanede tedavi edilmeniz de gerekebilir.

Belirtileriniz, antibiyotik kullanmaya başladıktan sonraki bir gün içinde düzelmeye başlamalıdır. Ama aldığınız tüm antibiyotik haplarını bitirmelisiniz. Aksi takdirde enfeksiyonunuz geri gelebilir. Gerekirse, mesanenizi uyuşturmak için bir ilaç da alabilirsiniz. Bu ilaç, idrar yolu enfeksiyonlarının neden olduğu ağrıyı hafifletir. Aynı zamanda idrar yapma ihtiyacını da azaltır.

İdrar Yolları Enfeksiyonu İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

İdrar yolu enfeksiyonu nasıl anlaşılır?

İdrar yaparken ağrı ve yanma, normalden daha sık ve aniden idrar yapma ihtiyacı, geceleri idrar yapmak için uyanma, idrar renginde bulanıklık, koyuluk ya da kötü koku ve idrarda kan idrar yolu enfeksiyonunun yaygın belirtileridir. İdrara çıkıldığı halde hala idrar varmış gibi hissetmek, pelvis ve bel bölgesinde ağrı, yorgunluk ve bulantıda idrar yolu enfeksiyonunda görülen belirtilerdir.

İdrar yolu enfeksiyonu ile mesane enfeksiyonu arasındaki fark nedir?

İdrar yolu enfeksiyonu ve mesane enfeksiyonu farklıdır. Her ikisinin enfeksiyonunda da idrar yaparken yanma ve sürekli idrara çıkma isteği ortaya çıkabilir. İdrar yolu enfeksiyonunda idrar yaparken ağrı ve yanma, yorgunluk, ateş, sık idrara çıkma, alt karında ağrı, idrarda bulanıklık ve kötü koku ve sırt ağrısı belirtileri yaşanır. Mesane enfeksiyonunda ise İYE'den farklı olarak idrarda kan, mesane boş olsa bile İdrara çıkma ihtiyacı hissedilir.

İdrar yolu enfeksiyonu kimlerde görülür?

İdrar yolu enfeksiyonu kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Kadınlarda en sık görülen bakteriyel enfeksiyonlardır. Bununla birlikte yaşlılarda idrar yollarının normal yapısal bütünlüğünün bozulması idrar yolu enfeksiyonu için bir risk faktörüdür. Bunun dışında tıbbi nedenlerle idrar yollarında idrar sondası bulunanlarda da enfeksiyon daha fazla görülebilmektedir. En sık olarak 16 ila 35 yaş arasında görülmekte ve kadınların %10'u her yıl ve %60'ı da hayatlarının bir döneminde mutlaka enfeksiyon yaşamaktadır.

İdrar yolları enfeksiyonundan korunmak için neler yapılabilir?

Bol sıvı alımı çok önemlidir. Özellikle çocuklarda düzenli işeme ve kabızlığın önlenmesi sağlanmalıdır. Erişkinde ayrıca genital hijyene önem verilmeli, cinsel ilişkide korunmanın önemi unutulmamalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı nasıl konulur?

İdrar yolu enfeksiyonu tanısını koyabilmek için idrar tahlili yapmak gerekmektedir. İdrarda görülen bakteriler kültür tahlili ile besiyerinde üretilir. Bakterinin tipi ve hangi antibiyotiğe duyarlı olduğu saptanır.

İdrar yolu enfeksiyonu böbrek ağrısı yapar mı?

İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yapıldıktan sonra bakterilerin idrar yolunda oluşturduğu enfeksiyon böbrek ağrısı semptomuna neden olabilir. 

İdrar yolu enfeksiyonu mide bulantısı yapar mı?

İdrar yolu enfeksiyonu semptomları arasında mide bulantısı yer alır. 

İdrar yolu enfeksiyonu bulaşıcı mı?

İdrar yolu enfeksiyonu hijyenik olmayan ortamlardan bulaşabilir fakat kişiden kişiye bulaşmamaktadır. 

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu sancı yapar mı?

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu, kasıkta ağrıya neden olabilir. Bunun yanında sık idrara çıkma, ateş, mide bulantısı ve kusma gibi sorunlarla karşılaşılabilmektedir. 

İdrar yolu enfeksiyonu gebeliğe engel mi?

İdrar yolu enfeksiyonu, tedavi edilmediği durumlarda böbrek enfeksiyonuna yol açarak erken doğum ve düşük riski oluşturabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu için ne yemeli?

İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmada cranberry (kızılcık) ve probiyotiklerin önerilen besin maddeleridir. C vitamini içeren gıdalar idrarı asidite ederek idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesine yardımcı olabilir. Günde yaklaşık iki litre su içmek de, olası idrar yolu enfeksiyonlarını önlemek için en etkili yöntemdir.

İdrar yolu enfeksiyonu nelere yol açar?

İdrar yolu enfeksiyonu böbreği tutup pyelonefrite neden olduğunda kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. Ayrıca uzun süreli enfeksiyonlarda taş oluşumu görülebilir.

Duş almak idrar yolu enfeksiyonuna iyi gelir mi?

İdrar yolu enfeksiyonu varlığında ılık bir duş ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir.

Sıcak su idrar yolu enfeksiyonuna iyi gelir mi?

Benzer şekilde idrar yolu enfeksiyonu varlığında sıcak su torbası ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi kaç gün sürer?

Sistit tedavisinde 1-3 ve 7 gün süren protokoller var iken, pyelonefrit tedavisi daha uzun sürmektedir ve en az 2 hafta ilaç kullanmak gerekmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonu hangi vitamin eksikliğinde olur?

İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan bir vitamin eksikliği yoktur.

İdrar yaparken yanma ve ağrıya ne iyi gelir?

İdrar yaparken yanma ve ağrı; idrar yolu enfeksiyonunun belirtisidir ve antibiyotik almanız gerekebilir bu nedenle doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotik kullanmadan geçer mi?

Çoğu idrar yolu enfeksiyonu antibiyotik haplarla tedavi edilir. Ancak hafif dereceli sistitler sıvı alımı arttırılarak geçirilebilir.

Bol bol su içmek idrar yolu enfeksiyonunu geçirir mi?

Evet, hafif dereceli sistitler sıvı alımı arttırılarak geçirilebilir.

Geçmeyen idrar yolu enfeksiyonu neden olur?

İdrar yolu enfeksiyonları tedavi ile geçer, eğer enfeksiyon geçmiyor ise buna sebep olan altta yatan taş ve yapısal anomaliler gibi durumlar mevcuttur ve ileri tetkik gerekmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonu cinsel ilişkiye girilir mi?

İdrar yolu enfeksiyonu (sistit, piyelonefrit) cinsel ilişkiye girmeye engel değildir.

İdrar yolu enfeksiyonu ne kadar sürer?

Sistit genellikle 3-7 gün sürer iken, pyelonefrit daha uzun yaklaşık 2 hafta kadar sürmektedir.

İdrar yolu enfeksiyonu kendi kendine geçer mi?

Vücut direncinin yüksek olduğu kişilerde komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonlarının yaklaşık yüzde 25-30’u antibiyotik kullanmadan iyi sıvı alımı ile düzelir. Ancak tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu ve kronikleşme ihtimali tedavi alanlara göre daha yüksek olmaktadır.

İdrar yolu enfeksiyonu hangi yaş gruplarında gelişir?

10 yaşına kadar çocukların yaklaşık yüzde 3’ünde idrar yolu enfeksiyonu görülür. Doğumdan itibaren ilk 3 ayda erkek çocuklarda sık ortaya çıkarken sonrasında kızlarda daha yaygın görülür. Erkeklerde prostat şikayetlerinin belirdiği 50’li yaşlardan sonra sıklık artarken, kadınlarda ilk görülme sıklığı artışı cinsel ilişki başlaması ile olur ve daha sonra menopoz ile tekrar görülme sıklığı artar.

İdrar yolu enfeksiyonu hangi cinsiyette daha sık ortaya çıkar?

Kadın genitalinin anatomik olarak enfeksiyona daha açık olması ve kadın idrar yolunun kısa olması nedeniyle kadınlarda daha sık görülür.

İdrar yolu enfeksiyonunun tedaviye rağmen tekrarlama olasılığı var mıdır?

Ne yazık ki tedavi edilmeyen veya nedeni ortadan kaldırılamayan idrar yolu enfeksiyonları tekrarlama eğilimi gösterir.

İdrar yolu enfeksiyonu kısırlığa sebep olur mu?

İdrar yolu enfeksiyonu eğer cinsel yolla bulaşmış ve genital organlarda tutulum oluşturmuşsa kısırlığa neden olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu hamilelerde düşüğe sebep olur mu?

Hamilelerde ortaya çıkan idrar yolu enfeksiyonu septik bir tablo oluşturur ve vücuda yayılırsa erken doğum ve nadiren düşüğe de neden olabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu cinsel yolla bulaşır mı?

İdrar yolu enfeksiyonları sıklıkla olmasa da cinsel yolla da bulaşabilir.

İdrar yolları enfeksiyonunun tedavisinde bitkisel yöntemlerin yeri var mıdır? Varsa hangi alternatif tedavi yöntemleri kullanılabilir?

Bazı bitkisel desteklerin idrar yolu enfeksiyonu oluşma ihtimalini azalttığı düşünülmekle birlikte bu konuda yeterli bilimsel kanıt henüz bulunmamaktadır.

Havuza girmek idrar yolu enfeksiyonuna sebep olur mu?

Uygunsuz koşullara sahip havuzlar enfeksiyona neden olabilir veya zemin hazırlayabilir.

Ayakları üşütmek idrar yolları enfeksiyonuna sebep olur mu?

Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu hikayesi olanlarda ayak ve karın bölgesini üşütmek enfeksiyon ataklarını tetikleyebilir. Ancak bağışıklık sistemi kuvvetli erişkinde yeni idrar yolu enfeksiyonu oluşumuna neden olduğunu gösteren bilimsel veri bulunmamaktadır.

Su tüketimi idrar yolları enfeksiyonu gelişimini ve tedavisini etkiler mi?

Hem çocuk hem erişkinlerde güne yayarak tüketilen bol sıvı enfeksiyon gelişme ihtimalini azalttığı gibi oluşan enfeksiyonun tedavisini de kolaylaştırır.

Mesane enfeksiyonlarına sık tekrarlar mı?

Bazı insanlar tekrarlayan sistit atakları geçirebilirler. İnsanların neden tekrarlayan sistit olduğu her zaman net değildir.  Mesane enfeksiyonunun semptomlarına başka şeyler neden olabilir. Doktorunuz bu sorunların belirtilerinize neden olup olmadığını görmek isteyecektir. Üroloğunuz bu nedenle ek muayene, testler ve sistoskopi yapma ihtiyacı duyabilir. Ancak gerçekten tekrarlanan enfeksiyonlarla uğraşıyorsanız, daha fazla enfeksiyon kapmamak için yapabileceğiniz şeyler vardır. Bunlar şunları içerir:

• Gün boyunca daha fazla sıvı içmek – Bu, mesane enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Tuvaletten sonra poponuzu önden arkaya doğru silin
• İdrar yapma isteği geldiğinde tutmak yerine tuvalete gidin
• Vajinal östrojen – Zaten menopoza girmiş bir kadınsanız, doktorunuz bunu önerebilir. Vajinal östrojen, vajinanıza koyduğunuz bir krem veya esnek bir halka içinde gelir. Mesane enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Spermisitlerden kaçınma (sperm öldürücü kremler veya jeller) – Spermisit bir doğum kontrol şeklidir. Özellikle diyaframla birlikte kullanıldığında bazı kadınlarda mesane enfeksiyonu riskini artırıyor gibi görünüyor. Spermisit kullanıyorsanız ve çok sayıda mesane enfeksiyonu alıyorsanız, farklı bir doğum kontrol yöntemine geçmeyi denemek isteyebilirsiniz.
• Cinsel birliktelikten hemen sonra idrara çıkma – cinsel birliktelik sırasında mesaneye girebilecek mikropları dışarı atmaya yardımcı oluyor.

Çok sayıda mesane enfeksiyonu olursanız ve yukarıdaki yöntemler yardımcı olmadıysa, doktorunuz enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için size antibiyotik verebilir. Ancak uzun süreli antibiyotik kullanımının dezavantajları vardır, bu nedenle doktorlar genellikle önce başka şeyler denemeyi önerir.

Kızılcık suyu veya diğer ürünler mesane enfeksiyonlarını önleyebilir mi?

İnsanlar genellikle mesane enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olduğunu iddia eden "doğal" ürünleri merak ederler. Bunlara kızılcık suyu ve diğer kızılcık ürünleri, probiyotikler, C vitamini ve D mannoz dahildir. Bu ürünlerin işe yaradığına dair kanıtlar vardır ve kullanımının zararlı olduğuna dair kanıt yoktur.

Bebeklerde ve çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Bebeklerde ve çocuklardan en sık görülen idrar yolu enfeksiyon belirtileri arasında yüksek ateş yer alır. Çocuğunuzun boynuna, sırtına ve karnına dokunduğunuzda normalden daha sıcak hissediyorsanız ya da normalde olduğundan daha sinirli davranıyorsa idrar yolu enfeksiyonu belirtisi olabilir. Bunun yanında bebeklerde ve çocuklarda yemek yememe, yatağı ıslatma gibi belirtiler de ortaya çıkabilir.

Böbrek enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?

Bir böbrek enfeksiyonunun semptomları, bir mesane enfeksiyonunun semptomlarını içerebilir, ancak böbrek enfeksiyonları ayrıca şunlara da neden olabilir:

• Ateş
• Sırt ağrısı
• Mide bulantısı veya kusma

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.