Freiber Hastalığı

Öncelikle ikinci veya üçüncü metatarsları (ayağın kısa kemikleri) etkileyen Freiberg hastalığı nadir görülüyor. İkinci parmaktaki kemikte oluşan bir travma sonrasında kemikte deformasyon veya kıkırdak kaybı olması freiberg hastalığına yol açabiliyor.  Her yaştan kişide Freiberg hastalığı görülebilse de, genellikle ergenlik döneminde yaşamın ikinci on yılına kadar teşhis ediliyor. Sürekli stiletto giymek ve yanlış ayakkabı seçimi bu rahatsızlığa zemin hazırlayabilirken, profesyonel sporcularda da Freiberg hastalığına rastlanıyor. Memorial Antalya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Murat Baloğlu, freiberg hastalığı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Freiberg hastalığı nedir?

Frieberg hastalığı çoğunlukla ayaktaki ikinci metatarsal kemiğin ucunu etkileyen çok özel bir duruma verilen bir terimdir. Şiddetli yaygın bir hastalık değildir, ancak metatars başının şeklinin bozulduğu ve güzel yuvarlak pürüzsüz konturunu kaybettiği bir durumdur.

Freiberh hastalığı kadınlarda daha sık görülmektedir. Etkilenen ayak parmağı çevresinde ağrı, sertlik ve şişlik semptomları, genellikle 2.si, gençlerde veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkabilir. Hastalar bazen sadece yaşlandıkça semptomları fark edebilirler.

Freiberg hastalığının belirtileri nelerdir?

Freiberg hastalığında genellikle topallamaya yol açan ayağın ön kısmında ağrı ve sertlik görülür. Etkilenen kişiler; ayağın şişmesi, sınırlı hareket açıklığı ve hassasiyeti de yaşayabilir. Semptomlar genellikle yürüme de dahil olmak üzere ağırlık taşıyan aktivitelerle tetiklenir. Freiberg hastalığının altında yatan kesin neden şu anda bilinmemektedir. Tedavi, durumun ciddiyeti dahil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır.

Freiberg hastalığı neden olur?

Freiberg hastalığının kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı bilim adamları, bunun, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerle birlikte çoklu genlerin etkileri ile ilişkili olması muhtemel çok faktörlü bir durum olduğuna inanmaktadır. Bununla birlikte, mevcut teorilerin çoğu, tetikleyici olayın ağırlıklı olarak travmatik (yaralanma ile ilgili) veya vasküler (avasküler nekroz ile uyumlu - ayağın etkilenen kısmının kan beslemesinde bir yaralanma) olup olmadığına odaklanmaktadır.

Freiberg hastalığının, ergenlik döneminde ortaya çıkabilen kemiğin ucuna kan beslemesinin kaybından kaynaklandığı düşünülmektedir. Kemiğin tekrarlayan zorlanmasından kaynaklanabilir ve büyüme alanının yakınındaki kemiğin ucunda hafif hasara neden olabilir. Bu, normal bir şekil geliştirmesini engeller.

Uzun süreli önü dar, arkası yüksek stiletto tarzı ayakkabı kullanımının dışında diyabet yani şeker hastalığı ve dolaşım yetmezliği gibi rahatsızlıklar dolayısı ile kemiğin o bölgesi beslenememektedir. Kemik beslenemediği için özellikle kıkırdak bölge zayıf olduğu için, kıkırdak yüzeyden başlamak üzere parmakta şekil bozukluğu gelişir. Buna bağlı ikinci parmak yük almamaya ve ağrı yapmaya başlar. Hasta özellikle her bastığında o bölgede oyuluyormuş veya bıçak saplanıyormuş gibi bir his yaşadığını tarif eder. İkinci parmak yük almadığı, birinci ve diğer parmaklar daha fazla yüz almaya başladığı için buralarda da dejenerasyon başlar. Bu durum da ağrının artmasına sebep olur.

Freiberg hastalığının tanısı nasıl konur?

Freiberg hastalığında ağrı en çok ağırlık taşıma ile belirgindir. Tanı için röntgene başvurulur, şüphelenilen bir durum varsa MR ile hastalığın var olup olmadığı doğrulanır.  Tedavi kortikosteroid enjeksiyonları, immobilizasyon ve ortez uygulamalarını içerir.

Freiberg hastalığının tedavisi nasıl planlanır?

Tedavi hastalığın akut evresinde immobilizasyon ve ağırlık boşaltma, ardından hastalığa uygun ayakkabı kullanımı ile yapılır. Kortikosteroid enjeksiyonları ve immobilizasyon, Freiberg hastalığının akut ağrılı alevlenmelerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca PRP tedavisine de başvurulmaktadır.  Freiberg hastalığının uzun süreli tedavisi, 2. metatars başı ve eklem üzerindeki stresi azaltmaya yardımcı olmak için, metatarsal çubuklu ortezler ve alçak topuklu ayakkabılar tercih edilir. Ancak orta ve ileri düzeydeki freiberg hastalığında cerrahiye başvurulmaktadır.

SIK SORULAN SORULAR

Freiberg hastalığı kendiliğinden geçer mi?

Freiberg hastalığının ilerlemesi, zaman seyri ve ciddiyetine göre değişkendir. Bazı evre I, evre II ve evre III lezyonlar kendiliğinden düzelebilirken, konservatif önlemlere yanıt vermeyen hastalarda ve evre IV ve evre V lezyonları olan hastalarda ameliyat gerekebilir.

Freiberg hastalığında cerrahi nasıl yapılır?

Freiberg hastalığı cerrahinde amaç metatarsal kemiğin deforme olan kısmını kesip yeniden hizalayarak ve minik bir vida ile tutarak konumunu değiştirmektir. Bunu yaparak cerrah, eklemi daha düzgün hareket ettirmek için kemiği hareket ettirebilir ve onu yuvarlak bir yuvaya oturan kare bir çivi gibi tutmak yerine bir yuvada yuvarlak bir top haline getirebilir.

Ameliyatsız önlemler semptomları iyileştirmede başarısız olursa ameliyat gerekir, ancak ameliyatın zamanlaması ihtiyaçlara göre ayarlanabilir. Ne yazık ki, ameliyatın sonucu her zaman tahmin edilebilir değildir. Ağrı genellikle iyileşir ancak ayak parmağı bazen oldukça sert kalabilir.