Bel kayması nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri

Vücudu ayakta tutan en önemli temel yapı olan omurgayı, düzenli bir şekilde üst üste dizilen omur kemikleri oluşturur. Omurgadaki en ağır yükü ise bel omurları taşır. Doğuştan gelen yapısal farklılıklar, bel omurlarının aşırı derecede zorlanması, ileri yaş ve travmalardan kaynaklanan yıpranmalar belde bulunan omurların çoğunlukla öne bazen de arkaya doğru kaymasıyla oluşmaktadır. İlk olarak bel ağrısıyla kendisini belli eden bel kayması hastalığı, tedavi edilmediği takdirde sinir köklerinin omurilik kanalından çıkış yerlerinde sıkışmasıyla dayanılmaz bacak ağrılarına neden olabilir. Bel kayması tedavisinde öncelikle istirahat, ağrı kesiciler, korse ve fizyoterapi gibi medikal tedavi yöntemlerinden faydalanılır. Medikal tedaviden sonuç alınamayan bel kayması hastaları cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Memorial Bahçelievler ve Hizmet Hastaneleri Omurga Sağlığı Merkezi’nden Doç. Dr. Salim Şentürk, bel kaymasının nedenleri, bel kaymasının belirtileri ve bel kaymasının tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.  

Bel kayması nedir?

Tüm canlılarda olduğu gibi insan vücudunu da ayakta tutan en önemli temel yapı omurga kemikleridir. Omurga yapısında en çok yükü ise bel omurları taşımaktadır. Doğuştan gelen yapısal farklılıklar, bel omurlarının aşırı derecede zorlanması, ileri yaş ve travmalardan kaynaklanan yıpranmalar nedeniyle belde bulunan omurga kemiklerinden birinin diğerinin üzerinden yer değiştirmesi ile bel kayması oluşmaktadır. Yani L4 ve L5 omurlarından birinin çoğunlukla öne doğru bazen de arkaya kaymasıyla ortaya çıkmaktadır. İlk olarak bel ağrısıyla kendisini belli eden bel kayması hastalığı, tedavi edilmediği takdirde sinir köklerinin omurilik kanalından çıkış yerlerinde sıkışmasıyla dayanılmaz bacak ağrılarına neden olabilmektedir. 

Bel kaymasının sebepleri nelerdir?

Bel kaymasının birçok sebebi vardır. En sık görülen bel kayması sebebi bel omurlarının tekrarlayıcı zorlamaya maruz kalmasıdır. Bel kayması nedenlerini şöyle sıralamak mümkün; 

• Bel omurlarının gereğinden fazla zorlanması 
• Doğuştan gelen yapısal farklılıklar
• Yaşlanmaya bağlı değişiklikler
• Travmaya bağlı değişiklikler
• Bel ameliyat sonrası dikkatsizlikler

Bel kayması kimlerde görülür?

Bel kayması daha çok ağır işte uzun süreli çalışanlarda ve ağır spor yapanlarda görülen bir rahatsızlıktır. Yapısal yatkınlığı olan kişilerin omurlarının uzun süreli tekrarlayıcı zorlamaya maruz kalması genellikle bel kayması oluşturmaktadır. Ayrıca ağır işte çalışmasa da ailevi olarak yatkınlığı olanlarda da bel kayması görülebilmektedir.

Bel kaymasından korunmak için neler yapmak gerekir?

Bel kayması riskini en aza indirmek için alınması gereken en önemli tedbir omurgalarımızı korumaktır. Öyle ki belirli bir ağırlığın üzerindeki eşyaları tekrarlayıcı bir şekilde taşımak ya da kaldırmak omurga yapısına çeşitli zararlar vermektedir. Eğilme ya da ağırlık kaldırma durumlarında belin bükülmeden işin yapılması ve kuvvetin daha çok dizlerden alınması gerekmektedir.

Bel kayması belirtileri nelerdir?

Bel kayması başlangıç dönemlerinde kendisini bel ağrısı ile belli etmektedir. Fakat bel kayması rahatsızlığının ihmal edilmesi yani uzun süreli bel kaymasına maruz kalınması sinir köklerinin omurilik kanalından çıkış yerlerinde sıkışması sonucunda bacak ağrısı ile de ortaya çıkmaktadır. Bu şikayetler istirahat ile azalsa da ayakta durma, uzun yürüyüşler, ağırlık kaldırma gibi eylemler nedeniyle artarak devam etmektedir. 

Bel kayması teşhisi nasıl konulur?

Bel kayması şikayeti ile gelen hastanın hikayesi dinlendikten sonra klinik ve muayene sonucunda bel kayması düşünülen hastalarda röntgen istenmektedir. Kesin tanı konulması için hastadan MR ve BT istenebilmektedir. Bacak ağrısı olan hastalarda mutlaka MR görüntüsü ile sinir sıkışıklıklarının tespiti büyük önem taşımaktadır.

Bel kayması tedavi yöntemleri nelerdir?

Bel ağrısı şikayeti ile doktora başvuran ve bel kayması teşhisi konulan hastanın bel kayması derecesine göre başlangıçta istirahat, ağrı kesiciler, korse kullanımı, fizyoterapi ve diğer palyatif yöntemler ile tedaviye başlanmaktadır. Bu tedavi yöntemleri ile hastaların şikayetleri geçirilebildiği gibi bu tedavi yöntemleriyle şikayeti geçmeyen hastalarda olmaktadır. Ameliyatsız bel kayması tedavilerinden bir sonuç alınamaması durumunda hastaya ameliyat önerilmektedir. İleri derecede bel kayması olan yani doktora bel ağrısı değil de bacak ağrısı şikayetleri ile gelen nörolojik olarak kas gücü kaybı ya da sinir fonksiyon kaybı tespit edilen hastaların bel kayması tedavisi için çoğunlukla ameliyat gerekmektedir.

Bel kayması ameliyatı sonrası neler yapılmalı?

Bel kayması ameliyatı olan hasta, doktor kontrolünü aksatmamalıdır. Ameliyatı yapan doktorunun önerisi ile bel kaslarını güçlendirmek için uygun zamanda fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları tarafından planlanan tedavi programına başlaması gerekmektedir. Ayrıca uygulanan ameliyat yöntemine göre doktorunun hastaya özgü önerilerine uyması ve belini tekrarlayıcı zorlamalardan koruması gerekmektedir.

Bel kayması ile ilgili sık sorulan sorular 

Bel kayması ile bel fıtığı arasındaki fark nedir?

Bel kayması ile bel fıtığı belirtileri birbirine benzerlik göstermektedir. Bel fıtığında omurlar arasındaki disk, omurların arasından dışarı doğru fıtıklaşmaktadır. Bel kayması ise omurlardan birisinin diğerinin üstünde çoğu zaman ileri bazen de geriye doğru yer değiştirmesi ile oluşmaktadır. Bazı hastalarda bel kayması ve bel fıtığı aynı anda görülebilmektedir. 

Bel kayması kesin tedavi edilebilir mi?

Bel kayması istirahat, korse kullanımı, fizyoterapi ile tedavi edilebilmektedir. Bu tedaviler ile bel kayması kesin olan düzelmezse de ağrı ortadan kalkabilir. Bel kayması ameliyatla düzeltilebildiği gibi sinir sıkışıklıkları düzeltildikten sonra olduğu şekilde implantlarla tespit edilebilir. Sabitlenmiş olan bu segmente bağlı ağrı ortadan kaldırılmış olur. 

Bel kaymasının tek tedavisi ameliyat mı?

Bel kaymasının tek tedavisi ameliyat değildir. Öncelikle istirahat, korse kullanımı, fizyoterapi gibi palyatif yöntemler denenir ve fayda görmeyen hastalarda enjeksiyon yöntemleri kullanılabilir. Tüm bu yöntemlere rağmen şikayetleri geçmeyen hastalarda ve hayat kalitesinin bozulması durumunda ameliyat ile tedavi gerçekleştirilebilir. 

Bel kayması fizik tedavi ile geçer mi?

Bel kayması sonucu oluşan ağrılar fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimlerinin belirlediği tedavi programları ile geçebilir. Beldeki kayma düzelmese bile ağrı geçtikten sonra hastalar normal hayatına dönebilir. 

Bel kayması korse ile önlenebilir mi?

Bel kayması alınacak önlemlerle önlenebilir fakat doktorlar hastalara uzun süreli korse kullanımı önermemektedir. Çünkü aralık vermeden 4 haftadan uzun korse kullanımlarında bel kaslarında zayıflama meydana gelebilir. 

Bel kayması egzersizleri nelerdir?

Bel kayması ve tüm omurga sisteminde herhangi bir rahatsızlığın oluşmaması için sırt, karın ve bel omurlarının etrafında omurgaya hareketi sağlayan kas gruplarının kuvvetlenmesini sağlayan egzersizler doktor kontrolünde yapılmalıdır. 

Bel kayması olan kadın hamile kalabilir mi?

Bel kayması olan kadınlar hamile kalabilir. Fakat hamilelik döneminde bebeğin rahim içerisinde büyümesiyle annenin ağırlık merkezi öne kayacaktır. Bu dönemde normal anatomisinin taşıyabileceği yük artmakla birlikte ağrılık merkezi değişimi sonucunda ağrılarında artma olabilir ve kaymasında artma olabilir. Hamileliğe hazırlık döneminde uygun egzersizlerle bel kaslarının kuvvetlendirilmesi bu dönemin daha rahat geçirilmesini sağlayabilir. Annenin gebelik döneminde rutin hayatını devam ettirirken belini zorlayabilecek işleri daha dikkatli yapması ve özen göstermesi bel kayması şikayetlerinin artmasını önleyebilir. 

Bel kayması olan erkekler baba olabilir mi?

Bel kayması olan erkekler baba olabilir. Gebelik ve doğum sonrası erken dönemde eşinin ve bebeğin bakımı dönemlerinde rutin hayatının dışında işler yapacağı için vücudun alışkın olduğu hareketlerin dışında bir düzen olacaktır. Bel kaslarını ekstra yoracak bu döneme hazırlıklı olmak için bel kaslarının kuvvetli olması ve yapılacak işlerde belini zorlamaması gerekmektedir. 

Bel kayması olanlar hangi sporları yapabilir?

Bel kayması olanlar ağırlık kaldırılan sporlar ve güreş gibi beli zorlayıcı sporları yapmamaları önerilir. Bu sporlar bele ve dolayısıyla kayma olan bölgeyi zorlayacağı için bel kaymasına bağlı ağrıları arttırabilir ve bel kaymasında ilerlemeye neden olabilir. Bu sporlar hariç hemen her sporu çeşitli kademelerde yapabilirler. Spor sırasında veya sonrasında ağrı oluşması durumunda doktorundan tavsiye alması önerilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.