Amok Hastalığı Nedir? Amok Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi

Amok hastalığı, kişinin yoğun strese maruz kalması, baskı ve travma sonucunda görülen, kontrolsüz bir biçimde şiddet hareketleri sergilemesine neden olan durumdur. Psikiyatrik hastalık olarak değerlendirilen amok hastalığı, ani ve sebepsiz öfke patlaması anlamını taşır. Halüsinasyon, duygusal durgunluk ve ani öfke nöbetleri gibi belirtilerle görülür. Halk dilinde Malezya’da "mengamok" ya da "running amok" şeklinde bilinen bir hastalıktır. Amok hastalığı kültürle ilişkilendirilen bir sendrom olarak sınıflandırılır. Bu hastalık kişinin terapi desteği almasıyla kontrol edilebilir hale getirilir.

Amok Hastalığı Nedir?

Amok hastalığı, stres, travma ve psikolojik durumlar sonucunda ani öfke nöbetleri, saldırganlık ve şiddete eğilim şeklinde ortaya çıkan psikolojik bir durumdur. Amok sendromu olarak da bilinen bu hastalık, kişide saldırganlık oluşturmasının yanından etrafındakilere zarar verecek şekilde bir yaklaşım sergileyebilir. Malayca "ani ve sebepsiz öfke patlaması" anlamına gelen "amok" kelimesinden türetildiği bilinir. Nedeni tam olarak bilinmeyen amok hastalığı kültürle ilişkilendirilir. Bu hastalık daha çok Malezya, Endonezya ve Filipinler gibi bölgelerde tanımlanabilir.

Amok Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Amok hastalığında ortaya çıkan belirtilerin etkisi, türü ve şiddeti kişiden kişiye göre farklılaşabilir. Amok sendromu belirtileri şöyle sıralanabilir:

Kontrol edilemeyen ani öfke nöbetleri

Durduk yere bir neden olmaksızın ani öfke patlamaları meydana gelebilir. Öfke seviyesi hızlı bir şekilde artarak kontrol edilemeyecek düzeye gelebilir.

Şiddet ve saldırganlık eğilimler

Amok hastalığı olan kişiler çevrelerinde bulunan insan ya da canlı cansız fark etmeksizin diğer varlıklara karşı şiddet içerikli saldırgan davranışlarda bulunabilirler. Şiddetin etkisi yaralamaya hatta öldürmeye kadar varabilir.

Akıl dışı davranışlarda bulunmak

Normalde yapılmayacak akıl dışı ve tehlikeli davranışlarda bulunmak amok belirtileri arasındadır.

Ajitasyon

Hastalarda huzursuzluk, sinirlilik hali ortaya çıkarak sürekli hareket halinde olmak isteyebilirler.

Duygusal durgunluk

Amok hastalığı geçiren kişilerde saldırganlık döneminin öncesi ve sonrasında durgunlaşma gözlemlenebilir.

İzole edilerek yalnızlaşmak

Hastanın sosyal çevre ile iletişimini kaybetmesine neden olarak kendini yalnızlaştırma eğiliminde olabilirler.

Halüsinasyonlar ve paranoyak düşüncelere sahip olma

Bazı hastalar gerçeklikle bağını kopararak, paranoyak düşüncelere sahip olup halüsinasyonlar yaşayabilirler.

Amok hastalığı belirtileri kısa süreli olabilir. Ancak amok sendromu yaşayan hastaların şiddetli saldırganlık eğiliminde olarak çevresine zarar verme ihtimali de vardır. Bu tür belirtilerin görülmesi acil müdahale edilmesi gereken tıbbi bir durum olabilir. Çevrenizde bu tür belirtileri gösteren bir kişi gördüğünüzde zaman kaybetmeden uzman bir sağlık personelinden yardım almanız oldukça önemlidir.

Amok Hastalığı Neden Olur?

Amok hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte bazı faktörler amok hastalığına etki edebilir. Amok hastalığının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Psikiyatrik bozukluklar

Şizofreni, depresyon ya da anksiyete bozuklukları gibi kimi psikiyatrik bozukluklar amok hastalarında daha yoğun görülebilir. Bu tür bozukluklar kişide duygusal, düşünsel ve davranışsal süreçleri etkileyebilir.

Stres ve travma

Stres seviyesinin yüksek olması, hayatta karşılaşılan bazı olaylar amok sendromunun oluşmasına neden olabilir.

Sosyal ve kültürel etkiler

Amok sendromunun nedenlerimden biri de kültürel ve sosyal yaşam koşulları olduğu düşünülür. Özellikle Asya Kıtası'nın güney ülkelerinde yaşayan insanların kültürlerinde aşırı utanca maruz kalma, onur kırma gibi faktörler amok sendromunu ortaya çıkmasına neden olabilir.

Genetik faktörler

Amok sendromuna neden olan faktörlerin biri de genetik olabilir. Aile içerisinde psikiyatrik bozukluklar ve şiddet eğilimleri olması amok sendromu riskini de artırabilir.

Uyuşturucu ya da madde bağımlılığı

Alkol, uyuşturucu gibi bazı madde bağımlılıkları amok sendromuna etki edebilir.

Beyin kimyasında meydana gelen dengesizlikler

Beyin kimyasında oluşabilecek dengesizlikler, kişinin duygu durum ve davranışlarını etkiler. Bazı durumlarda kimyasal dengesizlik çılgınlık sendromuna neden olabilir.

Amok Hastalığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Amok sendromu belirtilerinin olması halinde çoğunlukla psikiyatrik değerlendirme ve ayrıntılı tıbbi değerlendirme yapılarak teşhis konabilir. Amok sendromu teşhisi konulurken yapılacak işlemler şöyledir:

Fiziksel muayene

Hastanın genel sağlık öyküsü dinlenerek tıbbi geçmişi hakkında bilgi alınır. Hastalığa bağlı olarak hastanın çılgınca davranışlar sergilemesine neden olabilecek başka rahatsızlıkları (beyin hasarı, nörolojik bozukluklar gibi) olup olmadığı değerlendirilir.

Psikiyatrik muayene

Uzman bir psikolog ve psikiyatrist, hastanın duygusal ve psikolojik halini değerlendirir. Ortaya çıkan belirtiler, kişinin duygu ve davranışları hakkında hastaya sorular sorulabilir.

Hastanın sağlık öyküsü

Yakın zamanda hastanın yaşadığı stres düzeyi yüksek olaylar ve stres faktörleri değerlendirilir.

Amok sendromu testi

Bu test yöntemi ile amok hastalarında ortaya çıkan belirtilerin etkisi ve şiddeti ölçülebilir. 

Laboratuvar testleri

Yapılan muayene ile değerlendirmelere ilave olarak bazı test ve tahliller gerekebilir. Kan tahlilleri ya da görüntüleme taramaları ihtiyaç olması halinde teşhis aşamasında istenebilir.

Bu tür teşhis yöntemleri kullanılarak kişide amok sendromu teşhis edilebilir. Amok hastalığında erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Erken teşhis ile uygulanacak tedavi, amok hastalığı ile başa çıkmayı daha kolay hale getirebilir. Hastalığın etkisine ve şiddetine bağlı olarak farklı tedavi seçenekleri değerlendirilip tedavi sürecine başlanır.

Amok Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Amok tanısı konduktan sonra hastalığın gelişimi, belirtilerin etkisi, şiddeti ve hastalığın nedenlerine bağlı olarak tedavi seçenekleri de değişebilir. Amok hastalığının tedavi yöntemleri şunlardır:

Psikoterapi (konuşma terapisi)

Amok hastalığında kullanılan en etkili tedavi seçeneklerinden biridir. Konuşma terapisti, hastanın özelinde geçmişini, deneyimlerini, travmalarını değerlendirerek hastalığı nelerin tetiklediğini anlamaya çalışır. Bu tedavi yönteminde hastanın düşünce yapısı, davranışları, duygusal durumları gözlemlenerek anlamlandırılmaya çalışılır.

İlaç tedavisi

Hastalığın belirtilerini hafifleterek kontrol alına almak için hastaya uygun ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar çoğunlukla antidepresanlar, antipsikotikler ya da anksiyolitik içerikli ilaçlar olabilir.

Stres yönetimi

Stres yönetimi ile hastanın günlük hayatta karşılaştığı stresle başa çıkmasına yardımcı olmak için farklı teknikler gösterilir. Yoga, meditasyon, gevşeme egzersizleri hastanın daha sakin bir yapıya sahip olmasına katkı verebilir.

Sosyal destek verme ve aile

Hastanın aile bireyleri, kişinin tedavi sürecinde iyileşmesine destek vermek adına destek ağı kurarak hastaya yardımcı olabilirler.

Tıbbi takip ve kontrol

Amok atakları geliştiren hastaların sürekli tıbbi bir takip ve kontrol altında tutulması gerekebilir. Hastanın ve çevresindekilerin güvenliğini sağlamak için önlemler alınabilir.

Rehabilitasyon uygulamaları

Tedavi sürecinde iyileşmeyi desteklemek için rehabilitasyon uygulamaları gerekebilir. Rehabilitasyon programları ile hasta sosyalleşerek işlevsel becerilerini geliştirebilir. Günlük hayatta stresle daha iyi başa çıkmaya da katkı verilebilir.

Bu tür tedavi yöntemleri amok hastalarında uygulanabilecek farklı tedavi seçeneklerini oluşturur. Her hastanın tedaviye vereceği yanıt farklı olduğundan amok hatalarının tedavi aşamaları kişiye özel olarak planlanmalıdır. 

Amok Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Aniden sinirlenme hastalığının adı nedir?

Aniden sinirlenme hastalığına amok hastalığı ya da amok sendromu denir. Psikolojik bir durumu ifade eder. Ani ve şiddetli saldırganlık nöbetlerine eşlik eden sinirlilik hali, öfke patlamaları ve kontrol edilemeyen davranışlarla belirti verir. Hastalar kendilerini ve çevresindekileri tehlikeye atabilecek davranışlarda ile saldırganlıklarda bulunabilir. Bu nedenle hastalığın erken teşhis ve tedavi ile altta yatan nedeni bulunarak gerekli tedavi işlemleri zaman kaybetmeden yapılmalıdır.

Amok saldırısı nedir?

Amok, Malay dilinde savaş alanında kızgın bir biçimde savaşmak anlamındadır. Çoğunlukla ekonomik ve sosyal prestij kaybı, sevdiği birini kaybetme, gerçek anlamda ya da algısal olarak saldırıya, adaletsizliğe maruz kalma gibi hislerin sonucu olarak amok saldırısı ortaya çıkabilir. Amok saldırısında saldırıyı yapan kişi, mağdur seçmeden ve rastgele açılan ateşler neticesinde kitlesel ölüm ya da yaralanmalara neden olur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.