Alerji Nedir? Alerji Belirtileri Nelerdir?

Alerjik, bağışıklık sisteminin alerjen adı verilen, yiyecek, polen, toz, hayvan tüyü ve ilaç gibi zararsız maddelere karşı aşırı duyarlılık gösterdiği reaksiyondur. Alerji bir enfeksiyon hastalığı değildir ve kişiler arasında bulaşmamaktadır. Sadece solunum yollarını değil, gözleri, sindirim sistemini ve cildi etkileyebilmektedir. Alerjilere karşı vücudun reaksiyonları normalde sıklıkla gözlerde kaşıntı, burun akıntısı, hırıltı, deri döküntüsü veya ishal gibi hafif tepkilerdir ancak bu tepki bazen daha fazla olabilir ve acil tedavi gerektirebilir.

Alerji Nedir?

Alerji, bağışıklık sisteminin solunum, yutma, enjeksiyon veya cilt teması gibi yollarla maruz kaldığı bir alerjene karşı gösterdiği anormal tepkidir. Vücuda toz, polen, gıda, tüy, ilaç gibi bir alerjen girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla tehlikeli olarak algılanır ve buna karşılık olarak bağışıklık sistemi alerjene saldırmak için antikorlar üretir. Bu tepkinin bir sonucu olarak genellikle burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma ve ishal görülür. Daha ciddi tepkilerde ise anafilaksi gibi acil tıbbi tedavi gerektiren durumlar yaşanabilir.

Alerjiye yatkın insanlar ‘atopik’ olarak adlandırılır. Atopi bir hastalık olmayıp, vücudun belli şeylere karşı aşırı reaksiyonudur ve kalıtsal özellik gösterebilir. Açık tenliler ile deniz kenarı ya da nemli ortamlarda yaşayan insanlarda daha fazla görülür.

Alerji Belirtileri Nelerdir?

Normalde insan vücuduna zararı olmayan bazı maddeler atopik olarak adlandıırlan alerjik kişilerde çeşitli reaksiyonlara neden olur. Alerjik reaksiyon sonucu kişilerde, yüz başta olmak üzere vücudun tamamı veya bir bölümünde kızarıklık, şişlik, nefes alamama, hapşırma, burunda akıntı, gözlerde sulanma, ishal, bulantı ve kusma gibi belirtiler görülür.

Herkesin alerjiden etkilendiği bölgeler farklı olabilir. Alerjen maddeye ve alerjen maddenin girdiği yere bağlı olarak farklı bölgeler alerjiden etkilenebilir.

Örneğin, polen, burun içinden solunduğunda, genellikle burun, göz, sinüs ve boğazda alerjik semptomlara neden olur. Gıda alerjisi genellikle mide veya bağırsak problemlerine neden olur ve ürtikeri getirebilir. Alerjik reaksiyonlar aynı zamanda vücudun birkaç bölümünü de içerebilir.

Alerji belirtileri genel olarak şunlardır:

• Vücutta kızarıklık, şişlik ve kaşıntı
• Hapşırma
• Burun akıntısı
• Gözlerde sulanma
• Nefes darlığı
• İshal
• Bulantı ve kusma

Alerji En Çok Vücudun Hangi Bölgelerini Etkiler?

Alerjiden en çok etkilenen bölgeler şöyle sıralanabilir:

Burun, gözler, sinüsler ve boğaz: Alerjenler solunduğunda, histamin salgılanması, burnun daha fazla mukus üretmesine, şişmesine ve iltihaplanmasına sebep olabilir. Bunun yanında şiddetli hapşırma, burun kaşıntısı da meydana gelebilir. Ayrıca gözler sulanır, kızarır ve boğaz ağrısı olabilir.

Akciğerler: Astım hava yollarının çevresel etkenlere karşı aşırı duyarlı olmasıdır.  Hava yollarında ve hava yollarını döşeyen mukoza denilen zarda şişme söz konusudur. Bu şişme, zaman zaman hava akımını engelleyerek solunum sıkıntısına neden olur. Ancak astım sadece alerjiden kaynaklanmaz, çoğu durumda alerji önemli bir rol oynar.

Mide ve bağırsak: Çoğu mide rahatsızlığı, gıdalara karşı intöleranstan kaynaklanabilir. Bununla birlikte, bazı besinlerin alerji oluşturduğuna dair bilimsel araştırmalar vardır. Alerji yapabilen gıdalar arasında yer fıstığı, deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta vardır. Bazen bebeklerde inek sütü alerjisi oluşabilir ve bu da egzama, astım, kolik ve mide rahatsızlığına neden olabilir. Bazı insanlar laktozu(süt şekeri) sindiremez. Bu laktoz intoleransı da mide rahatsızlıklarına neden olur, ancak bu da alerji ile karıştırılmamalıdır.

Cilt: Egzama ve ürtiker yaygın görülen cilt sorunlarındandır. Kurdeşen, böcek ısırıkları gibi görünen ve hissedilen beyaz kaşıntılı şişliklerdir. Besinler, bazı egzama vakalarında bir faktör olabilir.

Alerjik rahatsızlıklar gelişmiş ülkelerde daha sık görülmektedir. Stres, yoğun çalışma ortamı, hava kirliliğinin artması, gıdalara eklenen katkı maddeleri alerjilerin görülme sıklığının artmasına yol açtığı bilinmektedir.

Alerji Sebepleri Nelerdir?

Alerji, kişinin bağışıklık sisteminin bazı maddelere karşı aşırı duyarlılık göstermesine bağlı olarak ortaya çıkar. Bu maddeler alerjen olarak tanımlanarak kişinin etkilenmesine neden olur. Kişiden kişiye farklılık gösteren alerjenler genellikle çevrede sıklıkla karşılaşan tüy, toz, mantar ya da arı sokması gibi unsurlardır. Alerjiye neden olabilen durumlar şöyle sıralanabilir.

Alerji sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Ot ve ağaç polenleri
• Evcil hayvanların deri veya tüyleri
• Çeşitli gıdalar (süt, yumurta, soya, deniz ürünleri, meyve ve kuruyemişler)
• Ev ve toz akarları
• Mantar veya küf sporları
• Arı sokmaları
• Birtakım ilaçlar
• Kimyasal reçineler, lastik, nikel
• Lastik, kauçuk tarzı maddeler
• Kolye, küpe tarzı takılar

Ot ve ağaç polenleri

Polenler ve bitkiler özellikle üreme dönemlerinde çevreye mikroskobik olabilecek şekilde küçük maddeler yayarlar. Özellikle yaz ve ilkbahar aylarında yoğunlaşan bu polenler nedeniyle kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak saman nezlesi gibi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Evcil hayvanların deri veya tüyleri

Evcil hayvanların derileri veya tüylerinden dökülen partiküller nedeniyle alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Alerjiye neden olan faktörler, hayvanların salyası ya da derisindeki proteinlerden kaynaklanır kişide semptomlara neden olabilir.

Çeşitli gıdalar

Gün içerisinde tüketilen bazı besinler, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Özellikle süt, yumurta, soya, deniz ürünleri, kuruyemişler ve deniz ürünleri alerjik reaksiyonlara sebebiyet verebilir. Bu gıdalar sindirim sorunlarına neden olarak ciltte döküntü ve anafilaksi gibi ciddi reaksiyon oluşturur.

Ev ve toz akarları

Ev ve toz akarları, ev içerisinde yer alan oluşan ve yaşayan mikroskobik organizmalara karşı alerjen gelişebilir. Özellikle insan derisinden dökülen parçalardan beslenen bu organizmalar ve dışkıları kişide alerjik reaksiyon geliştirebilir.

Mantar veya küf sporları

Mantar ve küfler, nemli ortamlarda üreyerek havaya sporlar yayılmasına neden olur. Bu havaya yayılan sporlar solunum yoluyla kişinin vücuduna girerek alerjik reaksiyonlar oluşturabilir.

Arı sokmaları

Arı sokmaları, kişilerde ciddi alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Arı zehrinde gelişen proteinler, bağışıklık sistemini etkileyerek kişinin vücudunda tepkilere neden olur. Bu durum anafilaksiye kadar ilerleyerek gelişebilir.

Birtakım ilaçlar

Antibiyotikler, aspirin ve bazı kronik hastalıklarda kullanılan ağrı kesiciler, alerjik reaksiyonları tetiklenmesine neden olur. Bu tür reaksiyonlar vücutta deri döküntülerinden ciddi solunum problemlerine kadar farklılıklar şeklinde kendini gösterir.

Kimyasal reçineler, lastik ve nikel

Reçine, lastik ve nikel gibi kimyasal maddelerle sık temasta bulunmak, ciltte kaşıntı, kızarıklık ve şişme gibi alerjik sorunlara neden olabilir. Özellikle içerisinde nikel içeren takılar, hassas kişilerde reaksiyon oluşturur.

Lastik ve kauçuk tarzı maddeler

Lateks ve kauçuk gibi lastik ürünleri, bunların içerisinde yer alan eldivenler veya balonlar, alerjik reaksiyonlara sebebiyet verir. Bu alerji durumunda temas edilen bölgelerde kızarıklık ve kaşıntı şeklinde belirtiler ortaya çıkar.

Kolye ve küpe tarzı takılar

Kolye ve küpe tarzındaki takılarda kullanılan nikel gibi metaller, kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu takının temas ettiği yerde tahriş, kızarıklık ve kaşıntı gözlemlenebilir.

Alerjiye sebep olan faktörler oldukça ve etkilediği kişiler, farklılık gösterebilir. Günlük yaşantımızda sıklıkla karşımıza çıkan bu alerjen maddeler tetikleyici olabilir ve buna karşı önlem almak gerekir.

Alerji En Sık Ne Zaman Görülür?

Dönemsel alerjilerin en fazla görüldüğü zaman bahar aylarıdır. Bu dönemde ağaç polenleri, otlar, çiçekler ve çay polenleri rüzgarın da etkisiyle sık sık yer değiştirdiği için özellikle mevsimsel alerjisi olan kişiler için en zor zaman dilimidir. Bahar mevsiminde havaya yoğun bir şekilde bitki polenleri karışır. Polenler havaya karıştıkları için bu dönemde özellikle gözler ve solunum sisteminde alerjiler görülür.

Yerleşimlerine ve mevsime göre çok değişiklikler gösterirler. Ağaçlar yaz başından ortasına kadar, çimenler ilkbahar sonu yaz başı, otlar yaz sonu sonbahar başı artan alerji sebebidir. Bu problem kendisini en sık bahar nezlesi, bazen de astım şeklinde gösterir. Özellikle bahar aylarında polenlerden kaynaklanan alerjilerden korunmak gerekmektedir.

Alerji Testi Nedir?

Alerji konusunda atılabilecek en önemli adım gerçek alerjiyi, alerji gibi semptom veren durumlardan (intolerans, gıda zehirlenmesi, ilaç yan etkileri) ayırt etmektir. Bu yüzden ayrıntılı kişisel ve ailesel klinik hikaye, doğru ve güvenilir alerji tanısı için en kritik aşamadır. Hastanın hangi alerjene, ne kadar süre ile maruz kaldığı, maddenin alerjik potansiyelinin bilinmesi ve uygun spesifik test seçiminin yapılması çok önemlidir. Bazen alerji faranjit ile karışabilir. Bazı hastalıkları alerjiden ayırmak için alerji testi yapmak gerekir. Alerji testleri, hikayenin yanında önemli destekleyici tanı araçları olarak kullanılmalıdır. Memorial Sağlık Grubu Hastaneleri’nde alerji konusunda son derece modern alerji testleri uygulanmakta ve hedefe yönelik tedavi yapılmaktadır. Hem güvenilir hem kesin sonuç alınan alerji testleri sayesinde tedaviler kısa sürede başlayabilmektedir.

Alerji Tedavisi Nasıl Yapılır?

Alerjinin tedavisi alerjenden kaçınmadır. Bununla birlikte, bazen alerjenlerden tamamen kaçınmak mümkün değildir. Alerji tedavisine başlamadan önce, bir alerji testi yaptırmak, kişinin neye karşı alerjisi olduğunu tespit etmek ve bunlardan korunmak açısından ilk yapılması gereken şeydir.  Sosyal medya ortamında ya da internette görülen alerji merhemi, alerji aşısı, alerji spreyi, alerji hapı, alerji şurubu gibi ürünler doktora sormadan kullanılmamalıdır. Şikayeti olan hastaya alerji testleri uygulandıktan sonra gereken tedavi yöntemi belirlenmektedir. Yapılacak alerji testi fiyatları yapılacak uygulamaya göre alerji polikliniği tarafından verilmektedir.

Alerji ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Polenlerin yoğunluğu ne zaman artar?

Polenlerin yoğunluğu özellikle Mart, Nisan, Mayıs aylarında artar. En yaygın kaynakları, bahar mevsiminde ağaçlar, yaz sonuna doğru çimenlerdir.

Polen alerjisi olan bir insan neye dikkat etmelidir?

Bahar aylarında polenlerden korunmak için açık havaya çıkarken, şapka ve gözlük kullanılmalıdır. Polenlerin yoğun olduğu bu aylarda açık havada özellikle ağaç ve çimenlerin olduğu yerlerde çok zaman geçirilmemeli ve spor yapılmamalıdır. Polenler, saçlar ve giysilerde eve taşınabileceğinden, dışarıda giyilen giysiler, eve gelince değiştirilmelidir ve her akşam duş alınmalıdır.

Ev tozu akarı en çok nerelerde olur?

Gözle görülemeyen ev tozu akarları daha çok halı, perde, yatak, yatak takımları, kanepe veya pelüş oyuncaklarda görülmektedir. Ev tozu akarları, alerjik nezle ve alerjik astım rahatsızlıklarında artışa neden olmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.