Akciğer sönmesi nedir? Akciğer sönmesi tedavisi nasıl yapılır?

Akciğer sönmesi; atelektazi ve pnömotoraks olarak iki şekilde gerçekleşebilir. Bazı durumlarda hayati tehlikeye neden olabilen akciğer sönmesi hangi şekilde gerçekleşirse gerçekleşsin tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde balgam, tümör gibi oluşumların soluk alınmasını zorlaştırması olarak ortaya çıkmaktadır. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesi ise çeşitli nedenlere bağlı olarak akciğer etrafında oluşan baloncuğun patlaması sonucu oluşmaktadır. Memorial Ataşehir ve Şişli Hastaneleri Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Hasan Fevzi Batırel, akciğer sönmesi ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Akciğer sönmesi nedir?

Akciğer sönmesi iki türlü gelişebilmektedir. Pnömotoraks ve atelektazi şeklinde görülebilen akciğer sönmelerinin nedenleri ve tedavileri de birbirinden farklıdır. Pnömotoraks denilen akciğer sönmesinde akciğerin etrafında oluşan baloncuğun patlaması sonucu akciğer ve kaburgalar arası hava sıkışması gerçekleşir. Halk arasında akciğer sönmesi olarak tarif edilen durum genellikle pnömotoraks tipi akciğer sönmesidir. Akciğerin etrafında biriken havanın oluşturduğu basınç sonucu dıştan bası ile akciğerde sönme olur, içine hava dolamaz. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde ise soluk borusunun içinde balgam birikmesi ya da soluk alınmasını güçleştiren tümör gibi durumlarda akciğerlere yeterli havanın girememesi sonucu oluşmaktadır. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde akciğerin belli bir bölgesine hava dolmamakta ve hava dolmayan bölgede sönme yaşanmaktadır.

Akciğer sönmesinin nedenleri nelerdir?

Akciğer sönmesinin nedenleri tipine göre farklılık gösterebilmektedir.

Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinin nedenleri;

• Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinin nedeni genellikle akciğer etrafında oluşan baloncukların patlamasından kaynaklanmaktadır. Baloncukların patlaması sonucu akciğer etrafında oluşan havanın neden olduğu basınç akciğerin bir kısmının ya da tamamının sönmesine neden olabilmektedir. Bu durum daha çok genç, uzun boylu ve ince yapılı erkeklerde görülmektedir. Uçak seyahati, ya da dalgıçlık gibi basınç farklarının aniden yaşandığı durumlar akciğer etrafındaki baloncuğun patlamasına yol açabilmektedir.

• Göğüs bölgesine alınan künt ya da delici yaralanmalar pnömotoraks tipi akciğer sönmesine yol açabilmektedir.

• KOAH, kistik fibroz, akciğer kanseri veya pnömoni (zatürre) gibi birçok hastalık akciğer dokusunun hasar görmesine ve akciğer sönmesine zemin hazırlayabilmektedir.

• Sigara kullanımı akciğer sönmesinin en önemli nedenleri arasında gösterilmektedir.

Atelektazi tipi akciğer sönmesinin nedenleri;

Atelektazi tipi akciğer sönmesinin birçok farklı nedeni bulunabilmektedir.

• Yaşlı insanların balgamını temizleyememesi

• Hastanede yatan hastanın ağrı gibi durumlara bağlı olarak derin nefes alamaması

• Ameliyat olan hastalarda ameliyatlardan sonra öksürememek gibi nedenler

• Yabancı cisimlerin soluk yolunu tıkaması.

• Hava yolunda oluşan tümörün oluşturduğu darlık gibi etkenler atelektazi tipi akciğer sönmesine neden olabilmektedir.  

Akciğer sönmesi belirtileri nelerdir?

Atelektazi ya da pnömotoraks tipi akciğer sönmesinin ortak belirtileri bulunmaktadır. Nefes darlığı akciğer sönmesinin en belirgin belirtisidir. Öksürük ve öksürüğe bağlı olarak nabzın artması, oksijen düzeyinin düşmesi de akciğer sönmesinin belirtileri arasındadır.

Akciğer sönmesi teşhisi nasıl yapılır?

Akciğer sönmesinin teşhisinde hastanın şikayetleri, doktor muayenesi ve radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır.

Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde akciğer grafisi yani akciğer röntgeni ile rahatlıkla teşhis konulabilmektedir. Akciğer röntgeninde sönmenin yaşandığı taraf siyah olarak görülmektedir. Akciğerin etrafının saran hava akciğer grafisinin siyah gözükmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte akciğer söndüğü için röntgen görüntüsünde küçük gözükmektedir.

Atelektazi tipi akciğer sönmesinde akciğer röntgeninde çok net bir görüntü olmayabilir. Akciğer röntgen görüntüsü bazen bir çizgi şeklinde görülebilmektedir. Bu durumda hastanın klinik bulguları radyolojik görüntülemeler ile karşılaştırılarak akciğer sönmesi teşhisi konulabilmektedir. Bazı hastalarda sönmeyen akciğer sönen tarafa doğru büyüyebilmekte bazı hastalarda aşağıda olması gereken diyafram yükselebilmekte bazı hastalarda ise akciğer sönmesi sonrası zatürre gelişebilmektedir. Doktorun bütün verileri değerlendirerek teşhisi koyması önemlidir.

Gerekli görüldüğü durumlarda teşhisi netleştirmek için Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntülemesi de yapılabilmektedir.

Akciğer sönmesi tedavisi nasıl yapılır?

Akciğer sönmesi tedavisi farklı şekillerde gerçekleştirilebilmektedir.

Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde, akciğer etrafında biriken havanın dışarı tahliye edilebilmesi için tüp yerleştirilmesi işlemi yapılmaktadır. Tüp yerleştirilmesiyle hastaların büyük bir çoğunluğu tedavi olabilmektedir. Ancak pnömotoraks akciğer sönmesi birçok kez gerçekleşebilmektedir. Bu durumda hastada cerrahi yöntemlerin uygulanması gerekebilmektedir. Pilot, dalgıç gibi basınç değişikliklerine çok fazla maruz kalan hastalarda Pnömotoraks akciğer sönmesi yaşandığında ikinci kez gerçekleşmesi beklenmeden ilk seferinde ameliyat yöntemi uygulanması uygundur.

Atelektazi tipi akciğer sönmesi tedavisinde ise soluk almayı engelleyen etkenin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Hastanın nefes almasını engelleyen balgam birimi ise bronkoskopi ile bu tıkanıklığın giderilmesi gerekir. Soluk almayı engelleyen etken tümör ise tümörün çıkartılması ile akciğer sönmesi tedavi edilebilir.

Akciğer sönmesi ile ilgili sık sorulan sorular

Akciğer sönmesi çeşitleri nelerdir?

Akciğer sönmesi genel olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Pnömotoraks denilen akciğer sönmesi genellikle akciğerin etrafında bulunan baloncuğun çeşitli nedenlere bağlı olarak patlamasıyla oluşur. Baloncuğun patlamasıyla akciğerin etrafında oluşan havanın basıncı akciğeri söndürebilmektedir. Atelektazi denilen akciğer sönmesinde ise solunum yolunun balgam ya da tümör gibi etkenlerle kapanmasıyla akciğerin yeterli havayı alamaması sonucu ortaya çıkmaktadır.

Atelektazi tipi akciğer sönmesinde grafi nasıl görünür?

Atelektazi tipi akciğer sönmesini grafi görüntüsü ile anlamak zor olabilmektedir. Ama pnömotoraks tipi akciğer sönmesini grafi ile teşhis etmek daha kolaydır. Akciğer grafisinde akciğer sönmesi olan taraf siyah veya akciğer sınırı çökmüş şekilde görülebilir

Akciğer sönmesi kaç günde iyileşir?

Atelektazi tipi akciğer sönmesi bronkoskopi işleminden sonra kısa sürede düzelmektedir. Hasta bronkoskopi işleminden hemen sonra rahatlamaya başlar. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde ise hastanın 2-3 gün içinde tamamen iyileşebilmektedir.

Akciğer sönmesi ölümcül müdür?

Akciğer sönmesi nadiren ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinde akciğerin etrafındaki balonun patlaması sonucu akciğerin etrafında biriken hava çoksa kalp ve akciğerde baskı yaratabilir. Bu da ani tansiyon düşmesine yol açabilir. Tansiyon pnömotoraks denilen bu durum daha çok hastanede solunum için ventilatöre bağlı hastalarda yaşanabilmektedir.

Atelektazi tipi akciğer sönmelerinde bütün akciğerin sönmesi sonucu hayati tehlike oluşabilir. Ancak bu çok nadir görünen bir durumdur.

Akciğer sönmesi ameliyatı var mıdır? Tehlikeli bir ameliyat mıdır?

Akciğer sönmesi ameliyatı kapalı yöntemle yapılan bir cerrahi işlemdir. Pnömotoraks tipi akciğer sönmesi durumlarında uygulanır. Akciğerin etrafındaki baloncuklu bölüm çıkartılır. Cerrahi işlem sırasında akciğer zarının bir kısmı da çıkarılır.

Atelektazi tipi akciğer sönmesinde ise tedavi genellikle bronkoskopi ile yapılır.

Akciğerin etrafında neden balon oluşur?

Akciğer etrafında baloncuk oluşan kişiler daha çok uzun boylu, genç ve zayıf erkeklerdir. Uzun boylu kişilerde vücudun alt ve üst tarafındaki basınç farkı daha fazla olduğu için akciğerin üst kısımlarında daha fazla hava birikebilmektedir. Bu biriken hava da zamanla baloncuk oluşmasına neden olabilmektedir.

Akciğer sönmesi kimlerde görülür? Risk grubu var mıdır?

Akciğer sönmesinin farklı nedenleri bulunabilmektedir. Risk grupları genelde şu şekilde sıralanabilir;

• Dağcı, pilot, dalgıç gibi mesleği gereği basınç farkını fazla yaşayan kişiler.

• Sigara içenler

• İnce, uzun ve genç erkekler

Biyopsi sonrası akciğer sönmesi yaşanır mı?

Akciğer biyopsileri sonrası akciğer sönmesi yaşanabilmektedir. Akciğerde iğne biyopsisi uygulanmaktadır. Bu sırada akciğer zarında oluşabilecek bir hasar akciğerin sönmesine yol açabilmektedir. Biyopsi sırasında oluşan akciğer sönmeleri çok ciddi boyutlarda yaşanmamaktadır.

Akciğer sönmesi ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?

• Akciğer sönmesi ameliyatından sora ilk 2-3 aylık dönemde oluşabilecek basınçtan uzak durmak için uçak yolculuğundan kaçınılmalıdır.

• Yine aynı şekilde basınç farkı yaratabileceği için yüksek rakımlı yerlere seyahat edilmemelidir.

• Hapşırmak, ıkınmak gibi basıncı artıracak durumlardan uzak durulmalıdır.

• Kabızlık sonucu ıkınmayı engellemek için dengeli ve lifli beslenmeye özen gösterilmelidir.

• Uzun dönemde dikkat edilmesi gereken ise sigaranın bırakılmasıdır.

Akciğer sönmesi egzersizleri nelerdir?

Akciğer sönmesi tedavisinden sonra solunum egzersizleri uygulanabilmektedir. Bu egzersizler genellikle nefesle top kaldırma şeklindedir. Derin nefes alıp verme egzersizleri akciğerlerin daha çabuk açılmasını sağlamaktadır. Bunun yanı sıra yürüyüş önemlidir. Bazı hastalarda yürüyüşle birlikte akciğerlerin daha iyi açılması için merdiven çıkması önerilmektedir.

Akciğer sönmesinde tüp takılması işlemi nasıl yapılır?

Tüp takılması yatak başında ya da ameliyathanede yapılabilen bir işlemdir. İki kaburga arasına küçük bir delik açılır. Minik bir tüp göğüs boşluğuna gönderilerek akciğerin etrafında biriken havanın tahliyesi sağlanır. Tüp takılması işlemi lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Ancak vücutta en ağrılı bölgelerden birisi akciğer zarı olduğu için hastalar bu işlemden sonra şiddetli ağrı yaşayabilmektedir. Ağrı kontrolü için hastalarda belli bir süre ağrı kesici kullanılmaktadır.  

Ameliyattan sonra genellikle tüpler 1 hafta içerisinde çıkarılmaktadır. Tüpler çıktıktan sonra hasta tamamen normal hayatına dönebilmektedir.

Bypass sonrası akciğer sönmesi yaşanır mı?

Bypass ameliyatlarında akciğer sönmesi yaşanabilmektedir. Bypass olan hastaların birçoğunda eşlik eden KOAH ya da akciğer ödemi gibi rahatsızlık bulunabilmektedir. Bu hastalara bypass ameliyatı sonra akciğer sönmesi görülebilmektedir.

Akciğer ve kalp ameliyatları sırasında akciğerin söndürülmesi ise rutin olarak uygulanan bir işlemdir. Ameliyat sırasında söndürülen akciğer cerrahi işlemden sonra rahatlıkla eski haline getirilmektedir.

Akciğer sönmesi bitkisel tedavisi var mıdır?

Yapılan bilimsel çalışmalara göre akciğer sönmesinin bitkisel ya da doğal bir tedavisi bulunmamaktadır.

Akciğer sönmesi kendiliğinden geçer mi?

Yaşanan akciğer sönmesi çok küçük ölçekliyse nadir de olsa kendi kendine düzelebilmektedir. Ancak akciğer sönmesi genellikle kendi kendine geçmeyen tedavi gerektiren bir rahatsızlıktır.

Akciğer sönmesi ameliyatı kaç saat sürer?

Pnömotoraks tipi akciğer sönmesinin ameliyatı yaklaşık olarak 45 dakika sürmektedir. Atelektazi tipi akciğer sönmesinde uygulanan bronkoskopi işlemi ise 10-15 dakika sürebilmektedir.