Adenovirüs Enfeksiyonu Nedir? Adenovirüs Nasıl Bulaşır?

İnsan adenovirüsleri genellikle gözleri veya üst ya da alt solunum yollarını etkileyen bir virüstür. Hafif veya şiddetli hastalılara neden olabilen adenovirüs enfeksiyonları genel olarak soğuk algınlığı, kırmızı göz, zatürre ve akut bronşit gibi rahatsızlıklarla kendisini belli ediyor. Hafif solunum semptomlarıyla karşımıza çıkan adenovirüs enfeksiyonları nadir de olsa bağışıklık sistemi sorunları, solunum hastalıkları veya kalp rahatsızlıkları gibi ciddi problemlere de neden olabiliyor. Adenovirüs enfekiyonları, genellikle yakın kişisel temas yoluyla kişiden kişiye bulaşabiliyor. Ancak enfekte bir hastanın önlem almadan öksürmesi veya hapşırmasıyla birlikte hava yoluyla veya hastaların olduğu ortamlarda virüsün olduğu alanlara dokunulan ellerin yıkanmadan ağız, burun veya gözlere temas edilmesi ile de bulaşabiliyor. Memorial Sağlık Grubu Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü Uzmanları, adenovirüs enfeksiyonları hakkında bilgi verdi.

Adenovirüs Enfeksiyonu Nedir?

Adenovirüs enfeksiyonu, adenovirüsün neden olduğu solunum, sindirim, göz ve idrar yolu gibi farklı organ sistemlerini etkileyen viral bir hastalıktır. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde, çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilir. Adenovirüs enfeksiyonları, çeşitli bulaşma yollarıyla hızla yayılabilir ve ilerlediği durumda ise ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

İnsanları enfekte ettiği bilinen 88 tip adenovirüs vardır. Yıl boyunca dolaşan bu virüsler grip virüsleri gibi güçlü bir mevsimsellik göstermez. Adenovirüs genellikle solunum yollarını ve bağırsak sistemini enfekte eden bir virüstür. Adenovirüs enfeksiyonu genellikle soğuk algınlığına benzer semptomlarla kendini gösterir. Adenovirüs enfeksiyonun en önemli belirtileri; boğaz ağrısı, burun ve göz akıntısı, hapşırma, baş ağrısı, öksürük ve ateştir. Bazı kişilerde adenovirüs enfeksiyonu krup veya bronşite neden olabilirken, bazı enfeksiyonlar da ayrıca konjonktivit (kırmızı göz), deri döküntüsü, ishal ve mesane enfeksiyonları gibi problemlere neden olabilir.

Adenovirüs Nasıl Bulaşır?

Adenovirüs enfeksiyonu çeşitli yöntemlerle bulaşabilen bir virüs tipidir. Adenovirüsün en önemli bulaşma yolu hasta kişi ile temas sonrası yıkanmadan ellerle ağız çevresi ve göz çevresine dokunmaktır.  Adenovirüs enfeksiyonunun en başta gelen bulaşma yolları şunlardır;

• Hasta kişi ile dokunma veya el sıkışma gibi yakın temas
• Hasta kişinin öksürme ve hapşırması
• Enfekte bir nesneye veya yüzeye dokunduktan sonra elleri yıkamadan ağza, buruna veya gözlere dokunmak
• Adenovirüsler bazen enfekte bir hastanın dışkısı yoluyla da bulaşabilir
• Yeterli miktarda temizliği yapılmayan yüzme havuzları gibi su yoluyla bulaşabilir

Bulaşıcı bir virüs olan adonovirüs, farklı yollarla kişiden kişiye bulaşabilen bir yapıdadır.  Havaya yayılan damlacıklara aracılığıyla bulaşan adenovirüs, özellikle kalabalık ve kapalı mekanlarda yayılma gösterir. Adenovirüsün bulaşmasını önlemek için özellikle el hijyenine dikkat etmek, kişisel eşyaları paylaşılmamak, enfekte kişilerle temastan kaçınması ve ortamın havalandırılması gibi basit hijyen önlemleri almak önemlidir.

Adenovirüs Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

Adenovirüs enfeksiyonları, genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri semptomlara, ateşe ve boğaz ağrısına neden olabilir. Ayrıca pembe göze veya konjonktivit, akut bronşit adı verilen akciğerlerin hava yollarında iltihaplanma; pnömoni, akciğer enfeksiyonu ve akut gastroenterit olarak bilinen mide veya bağırsak iltihabı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Adenovirüs enfeksiyonlarının en önemli belirtilerini şu şekilde sıralanmaktadır:

• Boğaz ağrısı
• Şiddetli öksürük
• Nefes almada güçlük
• Burun akıntısı
• Gözde tahriş
• Ateş
• İshal
• Kusma
• Karında hassasiyet ve şişme

Oluşabilecek bu belirtiler özellikle çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha ağır şekilde kendini gösterebilir. Enfeksiyonun yarattığı komplikasyonlardan korunmak için erken tanı ve hijyen önlemleri önem taşır. Belirtilerin ilerlediği ve devam ettiği noktada doktordan görüş almak gerekir.

Gözde adenovirüs belirtileri​n nelerdir?

Gözde adenovirüs enfeksiyonu, bulaştığı durumda konjonktivit veya pembe göz olarak bilinen bir duruma neden olabilir. Adonevirüs nedeniyle görülen göz enfeksiyonu belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Gözün beyaz kısmında meydana gelen kızarıklık
• Gözlerin sulanması ve akması
• Gözde kaşıntı ve yanma hissi
• Göz kapağında şişlik
• Işığa karşı aşırı duyarlılık
• Görmede bulanıklık

Adenovirüs kaynaklı olarak görülen konjonktivit bulaşıcı olduğundan bu noktada el hijyenine dikkat etmek önemlidir. Gözleri ovalamaktan kaçınmak ve kişisel eşyaları paylaşmamak, enfeksiyonun yayılmasını önler.

Adenovirüs Nasıl Teşhis Edilir?

Adenovirüs enfeksiyonu belirtisi ve şüphesi ile gelen hastadan doktorun muayenesi sonrası alınan numunelerde virüsü tespit edilmektedir. Bu testler virüsün ürettiği antijenler olarak adlandırılan belirli maddeleri tespit edilerek teşhis edilebilir. Bu tanı yöntemleri arasında antijen testleri; viral genetik materyali tespit eden polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testleri de olabilir.

Adenovirüs Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Adenovirüs enfeksiyonları için özel bir tedavi yoktur. Edenovirüs enfeksiyonlarının çoğu hafif semptomlara neden oluğu için bazen hiç tedavi de gerektirmeyebilir. Tedaviye ihtiyaç duyulduğunda, doktorlar semptomları hafifletmek için ilaç reçete edebilir. Komplike olmayan enfeksiyonları olan hastalara genellikle yatak istirahati, izolasyon, iyi hijyen (yayılmayı önlemek için), reçetesiz satılan ateş düşürücü ilaçlar ve bol sıvı tüketmesi önerilir.  Konjonktivit için suni gözyaşı damları, ciddi şekilde tıkanmış veya burun akıntısı durumunda, serinletici nemlendiriciler ve bir hava yolu genişletici ilaç önerilebilir.

Bebeklerde adenovirüs tedavisi​ nasıl olur?

Bebeklerde adenovirüs enfeksiyonu tedavisinde virüse karşı doğrudan etkili olan ilaç olmadığından belirtilerinin azaltılması amaçlanır. Enfeksiyonun neden olduğu belirtileri hafifletmek bebeğin de rahatlamasını sağlar. Bebeklerde adenovirüse karşı şu tedavi yöntemleri uygulanabilir:

• Bebeğin ateşi yüksekse ateş düşürücü kullanılabilir
• Enfeksiyonun yarattığı sıvı kaybına karşı bol sıvı tüketimi önerilir.
• Solunum yolunun rahatlaması için tuzlu su damlaları veya burun aspiratörleri kullanılarak burun tıkanıklığı giderilir.
• Bebeğin dinlendirilmesi, uyutulması ve yorulmaması sağlanır.
• Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için el yıkama önemlidir. Bebeğe dokunmadan önce ellerin temizlenmesi gerekir.

Adenovirüs, bebeklerde ilerlediği durumda zatürre veya bronşit gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu da solunum güçlüğü, şiddetli öksürük veya yüksek ateş gibi belirtilerle kendini gösterir. Bu durumlar ortaya çıktığında doktora başvurulması önemlidir.

Adenovirüs Enfeksiyonundan Korunmak İçin Nasıl Önlem Almak Gerekir?

Adenovirüs enfeksiyonundan korunmanın en iyi yolu ellerin sık sık sabun ve suyla yıkanmasıdır. Adenovirüs enfeksiyonunun yayılmasını önlemek için yıkanmamış eller ile ağız çevresi, göz çevresi ve yüz bölgesinin tamamına dokunmamaktır. Enfekte hastalarla yakın temastan kaçınmak ise bu hastalığa yakalanma riskini en aza indirir. Hasta olmanız durumunda evde kalarak, ellerinizi sık sık yıkayarak ve elleriniz yerine mendillere veya kolunuzun üst kısmına öksürüp hapşırarak yayılmasını engellemek mümkün.  Ayrıca enfekte kişinin diğer insanlarla mutfak eşyaları veya bardakları ortak kullanmaması gerekir.

Adenovirüs enfeksiyona karşı korunma yolları şöyle sıralanabilir:

Ellerin sık sık yıkamak

Ellerin sık sık sabun ve su ile en az 20 saniye boyunca yıkamak virüsün bulaşmasını önleyen başlıca önlemdir. El yıkama imkanı olmadığı durumda alkol bazlı el dezenfektanları kullanmak gerekir.

Enfekte olan kişilerden uzak durmak

Adenovirüs enfeksiyonu olan kişilerle yakın temasa girmemeye çalışmak gerekir. Böylelikle bulaşma riski azaltılmış olur. Enfekte olan kişiyle aynı ortamda bulunma süresini kısıtlamak önemlidir.

Yüze dokunmaktan kaçınmak

El hijyeninin sağlanmadığı durumda yıkanmamış ellerle ağız, göz ve yüz bölgesine dokunmak bulaşma riskini artırır. Bu nedenle yüze dokunmaktan kaçınmak gerekir. Adenovirüs, el temasıyla bu bölgelerden vücuda girebilir.

Eşya paylaşımından kaçınmak

Enfekte olan kişilerin mutfak eşyaları, bardak, havlu gibi kişisel eşyalarını başkalarıyla paylaşmaması gerekir. Bulaşmayı önlemek için bu durum büyük önem taşır.

Evde izole olun

Hastalığın yayılmasını önlemek için evde izole olmak önemlidir. Özellikle çocuklar arasında hızla yayılabilen virüs türü olan adenovirüs belirtileri geçene kadar okula ya da kreş gibi ortamlarda uzak durmaları gerekebilir.

Öksürme ve hapşırma esnasında eller yerine mendil tercih edin

Öksürme veya hapşırma sırasında eller yerine mendil ya da kolun iç kısmını kullanın adenovirüs yayılmasını önlemek için önemlidir. 

Ortamı sık sık havalandırmak ve yüzey temizliği sağlamak

Adenovirüs hava yoluyla bulaşan bir virüs olduğundan ortamı sık sık havalandırmak bulaşma riskini azaltır. Adenovirüs, yüzeylerde aktif kalabildiği için özellikle temas edilen yüzeylerin düzenli olarak temizlenmesi enfeksiyonun yayılmasını engelleyebilir.

Adenovirüs Enfeksiyonu ile İlgili Sık Sorulan Sorular 

Adenovirüs kuluçka süresi​ nedir?

Adenovirüsün kuluçka süresi, virüsle teması ardından belirtilerin ortaya çıkmasına kadar olan zaman dilimidir. Bu süre 2 ila 14 gün arasında değişiklik gösterir. Bazı vakalarda ise bu durum 3 ila 10 gün arasında değişebilir. Bu süre, enfeksiyonun türüne ve kişinin bağışıklık sistemine bağlıdır.

Adenovirüs aşısı var mı?

Adenovirüs enfeksiyonlarını aşısı vardır. Aşının toplu alanlarda, okullarda, askerlerde, yurtlarda kalan öğrencilerde bu hastalığın yayılmasını önlediği düşünülmektedir. Ayrıca akciğer hastalığı olan hastalar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin aşı olması virüslere yakalanma riskini en aza indirmektedir.

Edenovirüs enfeksiyonları bulaşıcı bir hastalık mıdır?

Edenovirüs enfeksiyonları dokunma ve temas yolu ile temizlenmeyen ellerle yüz ve çevresine dokunmayla kişiden kişiye bulaşabilen bir virüs tipidir.

Adenovirüs enfeksiyonları ciddi hastalıklara neden olur mu?

Adenovirüs enfeksiyonları genellikle hafif ve tedavi gerektirmeden kendiliğinden geçen bir bulaşıcı bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda veya bazı kişilerde nadiren de olsa ciddi hastalıklara neden olabilir.

Adenovirüs bağışıklığı nasıl gelişir?

Adenovirüse karşı bağışıklık, virüse enfekte olunmasından sonra vücudun doğal olarak gelişitrilmesi beklenir. Enfeksiyon geçiren kişinin bağışıklık sistemi, virüse karşı antikor üretir. Böylelikle adenovirüse karşı direnç oluşturur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.