Tıbbi adı otalji olan kulak ağrısı, daha çok orta kulak veya dış kulaktaki kulak enfeksiyonuna bağlı bir veya her iki kulakta da hafif, keskin veya şiddetli olabilen ağrı hissidir. Kulak ağrısına yol açan en yaygın sebep orta kulak ile boğazın arkası arasındaki geçiş yolunun tıkanmasına neden olan orta ve dış kulak iltihabıdır.
Kulak Ağrısı Nedir?
Kulak ağrısı, en sık orta veya dış kulakta enfeksiyon, kulak kiri, kulağa kaçan yabancı cisim, basınç değişiklikleri ve kulak zarında delik nedeniyle kulakta yaşanan ağrı hissidir. Orta kulak, kağıt inceliğindeki kulak zarının hemen arkasındaki küçük, hava dolu boşluktur. Normalde hava orta kulağa östaki borusundan girer ve orta kulak ile dış kulak arasındaki basıncı eşitler. Östaki borusu ayrıca sıvıyı orta kulaktan dışarı atar. Bu tüp tıkandığında kulakta basınç oluşarak ağrıya neden olur.
Kulak ağrısına yol açan en yaygın sebep orta kulak ile boğazın arkası arasındaki geçiş yolunun tıkanmasıdır. Buna neden olan kulakta meydana gelen enfeksiyonlar, kulağa yabancı cisim kaçması, uçak yolculuğunda kulağın basınca uğraması kulak ağrısına neden olur. Bir veya her iki kulaktaki keskin ağrı, işitmede problem yaşanması, kulakta akıntı, kulak kaşıntısı, çene ve boğaz ağrısı ve kulakta kızarıklık-şişlik en yaygın görülen kulak ağrısı belirtilerinden kabul edilir.
Esnemek, yutkunmak, boyun egzersizi yapmak, kulağa oksijenli su damlatmak, ağrıyan kulağa sıcak ya da soğuk bezle uygulanacak sıcak ya da soğuk kompres ve sakız çiğnemek kulak ağrısına iyi gelir. Kulak ağrısı çok şiddetliyse ve geçmiyorsa KBB uzmanının reçete edeceği ağrı kesici ve antibiyotik kulak damlası kulak ağrısını tedavi edecektir.
Kulak ağrısı çeşitleri nelerdir?
Kulak ağrısı, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak iki ayrı başlıkta sınıflandırılır. Primer (birincil kulak ağrısı) kulak kepçesi, dış kulak yolu, kulak zarı, orta kulak ve iç kulak hastalıkları sebebi ile ortaya çıkar. Nitekim kulak kepçesinde kan toplanması, kıkırdak iltihaplanması, tümörler; dış kulak yolunda zona, tümörler, yabancı cisim, orta kulak ve iç kulakta enfeksiyonlar, zar yırtılması, kulakta sıvı birikimi gibi problemler kulak ağrısına yol açar.
Sekonder veya bir diğer adıyla ikincil kulak ağrısının sebeplerinin altında ise bazı hastalıklar yer alabilir. Örneğin diş kökenli hastalıklar, ağız içi ve boğaz enfeksiyonları, tümörler ve diğer organlarda gelişebilen enfeksiyonlar ikincil kulak ağrısına yol açan nedenlerdendir. Sekonder kulak ağrılarının kaynağı olan bazı hastalıklar hayati önem taşıdığından sağlık kuruluşuna başvurmak ihmal edilmemelidir.
Kulak Ağrısı Neden Olur?
Kulak ağrısının nedeni orta kulak veya dış kulaktaki enfeksiyon, kulak kiri, kulağa yabancı cisim ve su kaçması, kulağın basınca uğraması, kulağa gelen darbeye bağlı travma ve kulak zarı yırtılmalarıdır.
Kulak ağrısına neden olabilen durumlar şunlardır:
Östaki borusunun tıkanması
Kulak ağrısına yol açan en yaygın sebep orta kulak ile boğazın arkası arasındaki geçiş yolunun tıkanmasıdır. Bu geçiş yoluna östaki borusu adı verilir. Östaki borusunda meydana gelen tıkanmalar kulak ağrısının en temel sebebi kabul edilir.
Akut veya kronik kulak enfeksiyonları
Kulakta ağrı vücudun herhangi bir yerindeki enfeksiyonlardan veya iltihaptan kaynaklanabilir. Örneğin, çocuklarda diş çıkarma, diş apseleri gibi diş problemleri, boğaz ağrısı ve bademcik iltihabı, reflü veya iltihaplanma gibi yemek borusu ile ilgili sorunlar, tükürük bezleriyle ilgili sorunlar, artrit gibi çene eklemi ile ilgili sorunlar, diş ağrısı, kulakta ağrıya neden olabilir.
Kulak kiri
Buşon adı verilen ve dış kulak bezlerinde üretilen kulak kiri, çok fazla olduğu zaman kulakta ağrıya yol açabilir.
Kulağa yabancı cisim ve su kaçması
Kulağa yabancı bir cisim, nesne veya su kaçması sonucu kulak tahriş olabilir ve bu durum hafif veya şiddetli kulak ağrısı meydana getirebilir.
Kulak travmaları
Kulak zarının yırtılması, kemikçiklerin yerinden çıkması veya orta kulak içinde oluşan kanamalar kulak travmalarına örnek gösterilebilir. Bu durumlar kulağın yüksek sese maruz kalmasından kaynaklanabilir. Bu doğrultuda meydana gelen kulak travmaları da kulak ağrısının nedenleri arasındadır.
Aşırı basınç değişimi
Uçak yolculuğu, yüksek rakımlı bir bölgede bulunmak veya tüplü dalış yapmak aynı zamanda yüksek basınca maruz kalınması anlamına gelir. Yüksek basınç da kulakları daha sık etkiler ve kulak ağrısı ortaya çıkarabilir.
Kulak çubuğu kullanıp kulağın tahriş olması
Kulak çubuğu kulağa zarar veren maddelerden biridir. Kulağında iç yüzeyine itmeden sadece dış katmanını temizlemek kulağa olumsuz etkilemez ancak çok derine temas eden kulak çubukları kulağı tahriş ederek kulak ağrısı şikayeti doğurabilir.
Uzun süre kulaklık kullanımı
Müzik dinlemek amacıyla veya konuşmalarını kulaklık yoluyla gerçekleştirip uzun süre kulaklık kullanan kişilerde kulak ağrısı ortaya çıkabilir. Bu durum kulağın tahriş olmasıyla bağlantılıdır.
Meniere hastalığı
Meniere hastalığı, iç kulakta aşırı sıvı birikmesi kaynaklı meydana gelir. İç kulakta aşırı sıvı birikmesi de kulakta ağrı semptomu görülmesine sebebiyet verebilir.
Diş problemleri
Dişte çatlama, diş çürümesi, diş iltihaplanması veya diş apsesi gibi diş problemleri kulakta ağrıya neden olabilir. Bu ağrı genellikle sıcak veya soğuk uyaranlarla veya yemek yendiğinde dişe baskı uygulanması sonucu daha da kötüleşir.
Zona
Zona, suçiçeğine neden olan virüsün sadece bir sinirde yeniden aktive olduğu bir durumdur. Zona hastalığı zaman zaman kulağı besleyen bir siniri de etkileyebilir ve bu durum da iç veya dış kulakta ağrı yaşatabilir. Ayrıca sinüzit ve bademcik iltihabında da kulak ağrısı görülebilir.
Soğuk algınlığı
Bazı durumlarda soğuk algınlığı da kulak ağrısına neden olabilir. Soğuk algınlığının kulak ağrısına neden olmasının nedeni üretilen aşırı mukustan kaynaklanmaktadır.
Yaygın olmasa da tümörler
Yaygın olmasa da kanserli veya kanserli olmayan tümörler, kulak ağrısına sebep olabilir. Örneğin nazofaringeal kanser (bir tür baş ve boyun kanseri), işitme kaybı, kulak çınlaması ve tekrarlayan kulak enfeksiyonlarının yanı sıra kulak dolgunluğuyla birlikte kulakta ağrıya yol açabilir.
Özetlemek gerekirse; çoğu kulak enfeksiyonu viral değil bakteriyeldir. Kulak enfeksiyonları tedavi edilmezse ağrı çeneye ve vücudun diğer bölgelerine de yayılabilir, kulağa zarar verebilir ve yüksek ateş şikayetine neden olabilir.
Okul öncesi çocuklarda gözlenen kulak ağrılarının en sık rastlanan nedeni orta kulak enfeksiyonlarıdır. Çocuklar kadar olmasa da, yetişkinlerde de gözlenebilen orta kulak enfeksiyonu genellikle soğuk algınlığı sonrasında ortaya çıkar.
Otitis eksterna, kulağın dış kısmı olan kulak kanalının enfeksiyonudur. Bu tür enfeksiyon yetişkinlerde çocuklara nazaran daha yaygın şekilde görülür. Otitis eksterna sık sık yüzen ve kulak çevresinde egzama gibi cilt rahatsızlıkları olan kişilerde de ortaya çıkabilir. Otitis eksterna tedavisinde genellikle kulak damlası veya kulak spreyi kullanır.
Kulak ağrılarına her zaman kulak enfeksiyonu neden olmaz. Alerjik reaksiyonlar, tiroid hastalığı, çeneyle ilgili sorunlar ve yüksek ses de kulakta ağrıya neden olabilir.
Sağ Kulak Ağrısı Neden Olur?
Sağ kulak ağrısının altında yatan temel neden iç veya dış kulakta meydana gelen kulak enfeksiyonlarıdır. Enfeksiyonların yanı sıra kulak kiri, kulağa yabancı cisim veya su kaçması, kulak tıkanıklığı ve kulak travmaları da sağ kulak ağrısına yol açan etkenlerdir. Çok şiddetli olmadığı takdirde sağ kulak ağrısı evde uygulanabilecek kulak damlaları, reçetesiz ağrı kesiciler ve sıcak veya soğuk kompresle geçer. Kulak ağrısının altında başka bir hastalık yatıyorsa tıbbi tedavi gerekebilir.
Sol Kulak Ağrısı Neden Olur?
Kişilerde sol kulak ağrısını ortaya çıkaran en yaygın faktör orta kulak veya dış kulaktaki kulak enfeksiyonudur. Enfeksiyonla birlikte kulağa su kaçması, uçak yolculuğu, yüksek irtifa ve tüplü dalış sonucu ani basınç değişimi, diş problemleri, çenede meydana gelen sorunlar ve kulağın yoğun rüzgara maruz kalması da sol kulak ağrısını tetikler.
Kulak Ağrısı Belirtileri Nelerdir?
Kulak ağrısı, bir veya her iki kulakta keskin veya donuk bir ağrıyla ortaya çıkar. Ağrı yavaş yavaş veya aniden başlayabilir ve çok şiddetli olabilir. İşitme kaybı, kulak akıntısı, kulak tıkanıklığı, kulak çınlaması, yüksek ateş, boğaz ağrısı ve kişinin kendini iyi hissetmemesi de kulak ağrısı belirtileri olarak değerlendirilir.
Kulak ağrısı ve buna bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler şu şekildedir:
- Bir veya her iki kulakta keskin veya donuk bir ağrı
- İşitme kaybı
- Kulak akıntısı
- Kulak tıkanıklığı
- Kulakta çınlama
- Yüksek ateş
- Boğaz ağrısı
- Yorgunluk, halsizlik
- Baş dönmesi
Kulak kanalı iltihaplandığında veya kulak zarı yırtılırsa, kulakta akıntı olabilir. Orta kulak enfeksiyonu nedeniyle kulak zarı yırtılırsa, basınç azaldığı için hissedilen ağrı genellikle hafifler. Küçük çocuklarda ise kulak enfeksiyonunun başlıca belirtileri ateş, agresiflik ve huysuzluk hali olarak kabul edilir.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda kulak ağrısının belirtileri ve semptomları nelerdir?
Bebeklerde ve çok küçük çocuklarda, kulak ağrısı olabileceğini gösteren belirti ve semptomlar şunlardır:
- Sık sık kulağı ovuşturmak, çekmek, kulakla oynamak
- 38 veya daha yüksek derecede ateş
- Mide bulantısı ya da kusma
- Baş dönmesi/ vertigo
- Kulaktan çıkan sıvı
- Belirli seslere tepki vermeme
- Uyumada güçlük çıkarma, sinirlilik ve huysuzluk hali
- Normalden daha fazla ağlamak
- İştah azalması
Kulak Ağrısına Ne İyi Gelir?
Ağrıyan kulağa ılık veya soğuk kompres uygulanması kulak ağrısını dindirir. Diğer yandan kulak ağrırken, yastıkla başı yükseltip kulağı vücut hizasından yukarıda tutmak, ağrıyan kulağın tersi tarafa doğru uzanmak ve dik pozisyonda durmak ağrının şiddetlenmesini önler.
Uygulandığında kulak ağrısını dindirmeye yardımcı yöntemler şunlardır:
- Kulağın üstüne soğuk veya sıcak kompres yapmak
- Esnemek ve yutkunmak
- Bol su içmek
- Sakız çiğnemek
- Yatarken yastık yardımıyla başı yüksekte tutmak
- Ağrıyan kulağın tersi tarafa yaslanarak uyumak
- Burun tıkalıysa burnu temizlemek
- Ağrı kesici damla veya ilaç kullanmak (reçeteli)
- Antibiyotikli kulak damlası damlatmak (reçeteli)
- Tuzlu su ile gargara yapmak
- Boyun egzersizleri yapmak
- Ağrıyan kulağa oksijenli su damlatmak
- Alerji semptomları söz konusuysa antihistaminik ilaçlar kullanmak kulak ağrısına iyi gelir.
Sıralanan yöntemlere rağmen kulak ağrısı geçmiyorsa, kulak burun boğaz uzmanına görünülmelidir.
Ağrıyan kulağa sıcak ve soğuk kompres uygulayın
Yakıcı olmayacak şekilde sıcak bir bezi 20 dakika süreyle ağrıyan kulağın üstüne koyulması kan akışını tetikleyerek kulak ağrısını yatıştırabilir. Yine 20 dakika süre ile kulağa soğuk kompres uygulanması da ağrının şiddetini azaltmaya yardım edebilir.
Ağrı kesici kulak damlaları damlatın ya da ağrı kesici hap alın
Doktor tavsiyesi veya eczaneden temiz edebileceğiniz reçetesiz kulak damlalarını ağrının olduğu kulağa damlatarak kulak ağrısı şikayetini dindirebilirsiniz.
Kulakta çok şiddetli bir ağrı yoksa ağrı iyileşene kadar parasetamol veya ibuprofen gibi basit ağrı kesici ilaçları kullanabilirsiniz. Kulak ağrıse eğer dış kulak enfeksiyonundan kaynaklanıyorsa, ağrıyı iyileştirmek için antibiyotik kulak damlası veya reçeteli ağrı kesicilere ihtiyacınız olabilir.
Esneyin ve yutkunun
Esnemek de kulak ağrısını dindiren en doğal yöntemlerden biridir. Esnediğiniz sırada orta kulaktaki baskı hafifler ve ağrınız dinebilir.
Sakız çiğneyin ve balon şişirin
Sakız çiğnediğinizde veya balon şişirdiğinizde kulağın harekete geçtiğini fark edeceksiniz. Burada yaşanan durum, östaki borusundaki baskının azalmasından kaynaklanır. Kulak ağrısı şikayeti yaşayan kişiler sakız çiğnemeyi veya balon şişirmeyi deneyebilir.
Isıtıcı yastığı kulağınıza dayayın
Isıtıcı yastıklar, kulaktaki tahrişi ve iltihabı hafifleterek kulak ağrısını yumuşatabilir. Eğer kulak ağrınız varsa ısıtıcı yastıklarla kulağınızı destekleyebilirsiniz.
Başı yastıkla yükselterek uyuyun
Kulakta meydana gelen basınç, yatıldığı zaman daha da artabilir. Bu sebeple kulaktaki basıncı azalatmak için yatmak yerine dik oturmayı tercih edin.
Çocuklarda Kulak Ağrısına Ne İyi Gelir?
Çocuklarda ortaya çıkan kulak ağrısında uzanmak yerine dik pozisyonda oturtmak, çocuk uyuyorsa başını yüksekte tutmak, kulak basıncını hafifletmek için sakız çiğnetmek, kulağa ılık bir bez uygulamak ve doktor tavsiyesi ve kullanım önerisini uygulamak şartı ile asetaminofen veya ibuprofen da ağrıyı hafifletebilir.
Kulak Ağrısı Teşhisi Nasıl Konulur?
Yüksek ateş veya işitme kaybı olmayan, hafif kulak ağrısı veya basıncı olan kişilerin genellikle bir doktora görünmesi gerekmez. Ancak kulak ağrısı şiddetliyse veya kulak ağrısıyla birlikte başka semptomlar da mevcutsa vakit kaybedilmeden doktora başvurmak gerekir.
Doktor; kulakları, burnu ve boğazı inceleyecek, kulaklarınızın içine bakmak ve kulak zarının arkasında kızarıklık ve sıvı birikimi olup olmadığını kontrol etmek için otoskop (ışıklı bir alet) adı verilen bir cihaz kullanır. Doktor ihtiyaç duyması halinde kişinin işitme duyusunu da test edebilir. Kulak ağrısıyla birlikte baş dönmesi şikayeti olan hastalar da işitme testlerine tabi tutulabilir.
Rutin kulak enfeksiyonlarının bakımında laboratuvar testleri genellikle endike değildir. Nadiren, enfeksiyona neden olan spesifik bakterileri belirlemek için kulaktan bir drenaj örneği laboratuvara gönderilir. Çoğu durumda numunenin laboratuvara gönderilmesi gerekli değildir. Ayrıca çoğu kulak ağrısı vakası için röntgen, CT ve diğer görüntüleme testlerine ihtiyaç duyulmaz. Doktor kulağın içinde veya yakınında tümör veya diğer yapısal problemler için şüphe ediyorsa söz konusu görüntüleme testleri düşünülebilir.
Kulak Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Kulak ağrısı şikayeti olan kişilerin genellikle nonsteroid antiinflamatuar ilaç (NSAID) veya asetaminofen alması yeterlidir. Bununla birlikte, özellikle şiddetli bir dış kulak enfeksiyonu olan hastaların birkaç gün oksikodon veya hidrokodon gibi bir opioid alması gerekebilir. Ağrı kesiciler (antipirin / benzokain kombinasyonları gibi) içeren kulak damlaları da çok etkili olmamakla birlikte birkaç gün kullanılabilir. Kulak zarının patladığı durumlarda ise kulak damlası kullanılmaz.
Kulak ağrısını tedavi etmenin en iyi yolu, kulak ağrısına yol açan etkenleri tedavi etmektir. Kulak ağrısının tedavisi, altında yatan sağlık problemine göre değişkenlik göstermektedir. Bu bağlamda birincil kulak ağrılarının sebebine göre yapılacak farklı tedavi ve uygulamalar, ikincil yani sekonder kulak ağrılarının altında yatan sağlık problemlerin tedavisi neticesinde kulak ağrısı şikayeti de çözülmüş olur.
Kulak enfeksiyonlarından dolayı kulak ağrısına eğilimli çocukların sıvı birikmesini önlemek için kulak zarlarına küçük bir tüpün yerleştirildiği bir cerrahi prosedüre de ihtiyacı olabilir.
Kulak Ağrısı Nasıl Geçer?
- Yakacak kadar sıcak olmayan ısıtılmış bir havluyu kulağa koymak
- Ağrı kesici kullanmak
- Doktor reçeteli kulak damlası kullanmak
- Bulunulan ortamda temiz hava olmasına özen göstermek
- Bol sıvı tüketmekte kulak ağrısını geçirmeye yardımcı yöntemlerdir.
- Ağır aktivitelerden kaçınmak ve dinlenmek
- Sigara ve sigara dumanından uzak durmak
- Kulağınızı rüzgardan korumak
- Kulağa kulak çöpü de dahil olmak üzere hiçbir şey sokmamak
- Yüzmeyin ve duş veya banyo sırasında kulağınıza su kaçırmamaya özen göstermek
Kulak Ağrısı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kulak ağrısı nasıl önlenir?
Kulak enfeksiyonları ve buna bağlı olarak kulak ağrısı riskini azaltmak için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunların başında kulağa su kaçmamasına dikkat etmek, sigara dumanında uzak durmak ve enfeksiyonlardan korunmak için her yıl grip aşısı yaptırmaktır.
Kulak nasıl çalışır?
Kulak, ses dalgalarını alarak ve beyne mesajlar göndererek çalışır. Dış kulak; kulak kepçesi ve kulak kanalından oluşan ve kulağın en dış bölümünü oluşturan yapıdır. Ses dalgaları kulak kanalından geçerek kulak zarına çarpar ve titreşmesine neden olur. Kulak zarının titreşimi kulaktaki minik kemiklerin hareket etmesini sağlar. Bu hareket ses dalgalarını iç kulağa gönderir.
Covid kulak ağrısı nedir?
Covid geçiren kişilerde de kulak ağrısına rastlanabilir. Ağrı kesiciler, kulak damlaları ve bazı ilaçların yardımıyla covid kulak ağrısını dindirmek mümkündür.
Bebeklerde ve çocuklarda kulak ağrısına ne iyi gelir?
Bebekler ve çocuklarda kulak ağrısı yaşandığında bu durum bebeğin acı çekmesine neden olabilir. Bebeğin acısını ve ağrısını dindirmek için bol su içirerek yutmasını teşvik etmek ve bunun sonucunda orta kulaktaki baskıyı azaltmak amaçlanır. Bunun yanı sıra çok sıcak ve çok soğuk olmayacak şekilde soğuk-sıcak kompres uygulamak da kulak ağrısını dindirebilir.
Diş ağrısı kulağa vurur mu?
Dişler kulaklara çok yakındır ve ana sinir, üst ve alt çeneden başlayarak çene ekleminin etrafından başın içine doğru uzanır ve omurgaya bağlanır. Bu sinir trigeminal olarak bilinir. Aynı sinirden beslendikleri için diş ağrısı kulak ağrısını da tetikleyebilir.
Kulak ağrısı en çabuk nasıl geçer?
Kulağın üstüne sıcak ya da soğuk bezle uygulanacak sıcak ve soğuk kompres kulak ağrısını dindirebilir. Kulakta akıntı varsa, dış kulak sabun ve yüz beziyle nazikçe yıkanmalı ve mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kulak ağrısı için acile gidilir mi?
Kulak ağrısı aynı zamanda ateş, boğaz ağrısı ve farklı semptomlara yol açıyorsa acile başvurulabilir.
Kulak ağrısı kendi kendine geçer mi?
Kulak ağrısı farklı tıbbi hastalıklardan kaynaklanmadığı sürece kendi kendine iyileşebilir. Ancak enfeksiyon, orta kulak iltihabı ve daha şiddetli kulak ağrısı vakalarında tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 17 Mayıs 2024
Yayınlanma Tarihi: 7 Mayıs 2024
