Gastrit Nedir? Gastrit Belirtileri, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi

Gastrit, mide mukozasının veya mide astarının iltihaplanmasıdır. Helicobacter pylori başta olmak üzere alkol, sigara, kötü beslenme ve bazı ağrı kesiciler gastritin nedenleridir. Mide ağrısı, geğirme, hıçkırık, iştah kaybı ile bulantı ve kusma gastritin belirtileridir. Gastrit tedavisi için mide asidini azaltmaya yönelik doktor tarafından reçete edilen antasitler ve enfeksiyon söz konusu ise enfeksiyonu durdurmaya yönelik ilaç tedavisi uygulanmaktadır.

Gastrit Nedir?

Gastrit, mide zarının iltihaplanması sonucu mide duvarını koruyan mukusla kaplı bariyerin zayıflaması ve sindirim sıvılarının mide zarına zarar vermesidir. Mide zarı midede koruyucu görevi üstlenir ve çeşitli tehlikelere karşı bariyer oluşturur. Enfeksiyon, bazı ilaçların kullanımı, yoğun sigara-alkol tüketimi ve sağlıksız beslenme gibi nedenlerle bu zar saldırıya uğrar ve iltihaplanır. Gastrit’in akut ve kronik türleri olup, mide ve sırt ağrısı, mide yanması ve gazla birlikte şişkinlik hissi gastrit türlerinin en yaygın belirtileridir.

Ani ve şiddetli ortaya çıkan türü akut gastrit, daha uzun sürelere yayılan türüne ise kronik gastrit verilir. Erken tedavi edilmediği takdirde ortaya çıkan kronik gastrit, bazı tehlikeli hastalıkları beraberinde getirebilir. Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi adımlarla tedavi edilebilen gastrit, vakanın şiddetine göre doktor kontrolünde tıbbi müdahale de gerektirebilir.

Gastrit Çeşitleri Nelerdir?

Gastrit; kısa süreli, ani ve şiddetli şekilde ortaya çıkıyorsa akut gastrit, uzun süre devam ediyorsa kronik gastrit olarak adlandırılır.

Akut gastrit

Mide zarındaki iltihaplanmaların aniden ortaya çıktığı gastrit türü akut gastrittir. Şiddetli mide ağrısı, sırt ve karın ağrısı, mide bulantısı, hazımsızlık, sık sık geğirme, midede şişkinlik ve mide yanması akut gastrit belirtileridir.

Kronik gastrit

Erken doyma, bulantı, kilo kaybı, ağızda kötü tat, tükürük salgısının artmasıyla karakterize edilen ve daha uzun süreli devam eden gastrit türü kronik gastrit olarak ifade edilir. Kronik gastriti akut gastritten ayıran fark mide ağrısının meydana gelmemesidir. Otoimmün, bakteriyel ve C tipi gastrit olarak üçe ayrılmaktadır. Otoimmün gastritte bağışıklık sistemi mide mukoza hücrelerine saldırmaktadır. Bakteriyel gastritte ise sorumlu helicobacter pyloridir. C tipi gastrit ise uzun süreli ilaç kullanımıyla ortaya çıkmaktadır.

Antral gastrit

Antral gastrit genellikle mide çıkışının hemen önceki bölümü olan antrumda meydana gelen gastrit çeşididir. Akut veya kronik formda ortaya çıkabilen antral gastrit, aynı zamanda antrum bölgesinin iltihaplanması veya tahrişi olarak da kabul edilir. Antral gastrit belirtileri arasında ise yemek sonrası tokluk veya şişkinlik hissi, iştah kaybı, mide bulantısı ve mide ülseri yer alır.

Gastrit Neden Olur?

Gastritin bilinen en yaygın nedeni, el yıkama alışkanlığının yetersiz olması sonucu ortaya çıkan helicobacter pylori isimli bakteri kaynaklı enfeksiyondur. Ayrıca gastritin nedenleri arasında aşırı mide asidi üretimi, birtakım enfeksiyonlar, sigara-alkol tüketimi, kötü beslenme ve stres de sayılır. Hafif gastrit durumları bireysel adımlarla iyileşebilirken kronik gastrit vakaları yüksek risk içerebilir. Bu doğrultuda doktora danışmak önemlidir.

Helicobacter pylori bakterisinin neden olduğu gastrit nedenleri ayrıca şunları içerir:

• Helicobacter pylori bakterisinin neden olduğu enfeksiyon
• Ağrı kesicilerin uzun süreli kullanımı
• Yoğun alkol ve sigara tüketimi
• Düzensiz ve kötü beslenme
• Kronik safra reflüsü
• Gıda zehirlenmesi
• Stres
• Yaşlılık
• Travmatik yaralanmalar
• Geçirilen bazı ameliyatlar
• HIV, crohn veya çölyak gibi hastalıklar
• B12 vitamini eksikliği
• Kemoterapi ilaçları veya radyasyon tedavisi

Gastrit Belirtileri Nelerdir?

Mide astarının iltihaplandığı gastrit sorununda, karnın üst bölgesinde midede yanma hissi ve ağrı,sırt ağrısı, hazımsızlık ve şişkinlik, bulantı, kusma, geğirerek gaz çıkarma ihtiyacı ve iştah kaybı belirtileri hakimdir. Midedeki ağrı ve yanma hissi özellikle yemek sonrasında ortaya çıkar.

Gastrit belirtileri şunları içerir: 

• Mide ağrısı
• Mide yanması
• Hazımsızlık ve midede şişkinlik
• Sırt ağrısı
• Bulantı  ve kusma
• İştahsızlık
• Geğirme isteği
• Mide astarında kanama oluştuysa kusmuk veya dışkıda kan

Sinirsel gastrit belirtileri nelerdir?

Sinirsel gastritin en önemli nedeni yaşanılan üzüntü ve üzüntüye bağlı yaşanan strestir. Bu stres sonucunda midede ağrı, yanma ve bulantı ortaya çıkar. Bunlar sinirsel gastritin en sık görülen belirtileridir.

En yaygın sinirsel gastrit belirtileri şöyledir:

• Üst karın bölgesinde, kaburgaların altında ağrı
• Mide yanması
• Mide bulantısı ve kusma
• İştah kaybı
• İştah kesilmesine bağlı kilo kaybı
• Dışkıda kan

Gastrite Ne İyi Gelir?

Mide asidini nötralize eden karbonat, su ile ya da salata içinde seyreltilmiş sirke ve muz gibi doğal antasitler, yoğurt ve kefir gibi probiyotikler, fasulye ve yeşil yapraklı sebzeler gastrite iyi gelir. Ayrıca yüksek antioksidan içeren besinler, yaban mersini, böğürtlen, çilek gibi meyveler ve zerdeçal gibi iltihap önleyici etkili bitki ve meyvelerde gastrit için yatıştırıcıdır.

Gastrite iyi gelen yiyecek ve içecekler genel olarak şunlardır:

• Zencefil, papatya çayı, meyan kökü veya rezene gibi iltihap önleyici bitki çayları
• Yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi probiyotikler
• Yapraklı yeşil sebzeler, havuç, ıspanak ve kabak gibi sebzeler
• Elma, kavun, yaban mersini, çilek ve muz gibi meyveler
• Yulaf ezmesi ve tam tahıllar gibi lif içeren besinler
• Somon, sardalya, tavuk ve hindi göğsü gibi az yağlı etler
• Kafeinsiz ve gazsız içecekler

Yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi probiyotik gıdalar

Özellikle yoğurt, kefir ve lahana turşusu gibi probiyotik gıdalar sindirimi artırıp bağırsak sağlığına iyi gelerek gastrit tedavisinden önerilen gıdalardandır.

Taze meyve ve sebzeler

Diyet listenize eklemeniz gereken gastrite iyi gelen meyve ve sebzeler arasında en başta özellikle brokoli, elma püresi, havuç, yaban mersini, çilek ve fasulye gelir. Ayıca yeşil yapraklı sebzeler, enginer, kereviz ve kuşkonmaz da gastrite iyi gelen yiyecekler listesinde kendisine yer bulur.

Lif içeren besinler

Lif içeren tam tahıllı gıdalar, fasulye gibi sebzeler, baklagiller, fındık ve omega-3 açısından zengin olan balık tüketimi gastrite iyi gelir.

Omega-3 açısından zengin balıklar

Omega-3 yağ asitleri açısından zengin somon, sardalya gibi balıklar tüketerek gastrit semptomlarının önüne geçebilirsiniz. Ayrıca tavuk ve hindi göğsü de gastrite karşı tüketilebilir.

Zencefil ve zerdeçal

Gastritin sebep olduğu mide zarındaki tahriş ya da iltihaplanmayı azaltmak için zencefil ve zerdeçal aynı zamanda antibakteriyel özelliği sayesinde ekstra bir koruma da sağlar. Eğer gastrite bağlı olarak hazımsızlık problemleri yaşıyorsanız zencefil ve zerdeçalı doktorunuza danışarak tüketebilirsiniz.

Meyan kökü veya rezene

Meyan kökü, mide üzerindeki rahatlatıcı etkileri ve gastrointestinal sistemi güçlendirmesiyle bilinen glisirizik adı verilen özel bir bileşik içerir ve bu sayede gastrite iyi gelmesiyle bilinen doğal bir yöntemdir. Ayrıca rezenenin çay formunun da gastrite karşı rahatlama sağladığı görülmüştür ancak bu konuda kesin bir sonuç yoktur.

Düşük posalı sebze suları

Havuç, kabak, salatalık, patates, brokoli, kuşkonmaz vb. gibi asit içeriği düşük posalı sebze suları içerek de gastrite karşı çözüm üretebilirsiniz.

Kafeinsiz, gazsız içecekler ve çaylar

Normal su içmenin yanı sıra kızılcık suyu, elma sirkesi, pancar suyu, papatya çayı ve yeşil çay gastrite şikayetlerini azaltma konusunda etkili içeceklerdendir. Ancak başka bir hastalığınız varsa veya şiddetli gastrit yaşıyorsanız doktora danışmanızda fayda vardır.

Esansiyel yağlar

Nane, zencefil, karanfil gibi esansiyel yağların kullanımı konusunda doktora danışarak gastrit tedavisi listesine ekleyebilirsiniz.

Bunlarla birlikte gastritin daha da kötüleşmemesi için kaçınmanız gerekenler şöyle sıralanabilir:

• Kızartılmış yiyecekler
• Domates gibi asitli yiyecekler
• Baharatlar
• Kahve gibi kafeinli içecekler
• Sigara ve alkol
• Süt ve süt ürünleri
• İşlenmiş ve paketli gıdalar

Gastrit Nasıl Teşhis Edilir?

Gastroenteroloji uzmanları tarafından hastanın öyküsü dikkatli bir şekilde dinlenir. Hastanın yeme-içme alışkanlıkları, sigara ya da alkol kullanıp kullanmaması, tıbbi geçmişi, kullanmış olduğu ilaçlar ve şikayetleri iyice dinlenir. Daha sonra ise fiziki muayeneye geçilir. Fiziki muayenede hastanın karın-mide bölgesinde dokunmayla artan bir ağrının var olup olmadığı gastroenteroloji doktoru tarafından incelenir ve kesin tanı için endoskopi yöntemi uygulanmaktadır. Endoskopide ucunda ışıklı kamera bulunan tüp şeklinde bir cihazla hastanın ağzından girilerek midesine ulaşılmaktadır. Endoskopi sırasında da mideden doku örneği alınabilmektedir.

Ayrıca ek olarak vücuttaki iltihap ve patojenleri belirlemek için bazı kan testleri istenebilmektedir. Diğer yandan dışkı tetkikleri de yapılarak gastrit teşhisi konulabilmektedir.

Gastrit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Gastrit tedavisi için yaşam tarzı ve beslenme alışkanlığında değişiklik, mide asidini nötralize eden antasitler yanı sıra antibiyotikler, H2 blokerlerı ve proton pompası inhibitörlerinin kullanılmasını içermektedir.

Gastrit tedavisinde uygulanacak yöntemler şunlardır:

• Beslenme ve diyet programında yapılacak değişiklikler
• Öğünlerin küçültülmesi, daha yavaş ve düzenli yenmesi
• Mide asidini nötralize eden antasitler
• Bakteriyi önlemek için antibiyotik ilaçlar
• H2 blokerlerı
• Proton pompası inhibitörleri
• Gastrite neden olan ağrı kesicilerin kesilmesi
• Kızarmış gıdalar, baharatlar ve yüksek asit içeren gıdalardan uzak durmak
• Sigara ve alkolün bırakılması
• Strese bağlı gastrite karşı ruh sağlığının iyileştirilmesi

Gastrit Hakkında Sık Sorulan Sorular

Gastrit mide rahatsızlığı mıdır?

Gastrit, kontamine yiyeceklerin, aşırı alkol tüketiminin veya gastrointestinal sistemde bakteriyel veya viral kaynaklı rahatsızlıkların bir sonucu olarak ortaya çıkan, mide zarının iltihaplanması ile sonuçlanan akut bir hastalıktır.

Akut gastrit ve kronik gastrit arasındaki fark nedir?

Akut gastrit, mideyi tahriş edebilen durumlar ya da enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar. Anlık gelişebilen mide bulantısına neden olur ancak sebebi ortadan basit tedavi ile hızlıca ortadan kalkar. Kronik gastrit ise genellikle H. pylori enfeksiyonu nedeniyle midenin koruyucu astarının uzun vadede hasar görmesidir.

Atrofik gastrit nedir?

Atrofik gastrit, mide astarının incelmesine, asit ve enzim üreten hücrelerin çoğunun veya tamamının kaybolmasına neden olan gastrit türüdür. Mide mukozasında soluklaşma, damarsal yapıda belirginleşmeyle birlikte fark edilebilir bir mukozal incelme söz konusudur.

Gastrit için ne içebilirim?

Ballı yeşil çay içmek gastrite iyi gelebilir. Sıcak yeşil çay sindirim sistemini rahatlatarak, midede sindirimi kolaylaştıracaktır. Diğer yandan haftada yalnızca bir kez ballı çay içen gastritli kişiler ile içmeyenler arasında fark olduğunu gösteren çalışmalarda bulunmaktadır.

Gastrit tehlikeli mi?

Gastrit bir anda ortaya çıkabilir ya da zamanla yavaş bir şekilde kendini gösterebilir. Bu gibi durumlarda gastrit, mide kanseri riskindeki artışa sebep olabilir. Fakat birçok kişi için gastrit ciddi değildir ve doğru tedavi ile hızla düzelebilir.

Gastrit kendi kendine geçer mi?

Gastrit genellikle kendi kendine geçebilir. Bir haftadan uzun süren semptomlar, katranlı kusma ya da ateş görülüyorsa mutlaka doktora başvurulması önerilmektedir.

Gastrit ömür boyu sürer mi?

Kronik gastrit sıklıkla karşılaşılan kronik durumlardan biri olup zamanında tedavi edilmediğinde uzun yıllar hatta ömür boyu sürebilir.

Maden suyu gastrite iyi gelir mi?

Maden suyunun mideyi rahatlattığı bilinmektedir. Ana öğünlerden sonra içilen maden suyu gastrit oluşumunu ve gastrit kaynaklı rahatsızlıkları yarıya indirmeye yardımcı olabilir.

Gastriti olanlar ne yemeli?

Gastriti olan kişiler taze meyve-sebzeler, lifli gıdalar, tam tahıllı besinler, yoğurt ve kefir gibi probiyotik gıdalar, balık-tavuk ve kafensiz, gazsız içecekler tüketebilir.

Gastrit kilo kaybı yapar mı?

Gastriti olan kişiler mide bulantısı, kusma ve iştah kaybı gibi belirtiler yaşadığı için vücutta kilo kaybı yaşanması olasıdır.

Gastrit psikolojik mi?

Yoğun stres altında yaşayan kişilerde gastrit görülme riski yüksektir. Ancak semptomlar ve gastritin şiddetine bağlı olarak altta yatan tek neden stres olmayabilir.

Gastrit nasıl geçer?

Gastrit tedavisinde midede iltihaba neden olan Helicobakter pilori adlı bakteriye öldürmek için antibiyotik kombinasyonu, asit üretimini engelleye, iyileşmeyi hızlandıran ve mide asidini nötralize eden ilaçlar tedavi planını oluşturmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.